‘Hoe gaat het nou met Kareltje?’ Die vraag krijgt Adriaan de Jongh nog weleens van oud-studenten. Kareltje is een belangrijk personage in zijn lessen. ‘Kareltje doet alles wat verboden is. Hij is een jaar of twaalf en gooit stenen door de ruiten. Laatst kocht hij zelfs een quad. Ik verzin dat gewoon ter plekke, maar vervolgens is de vraag: Wie is hiervoor aansprakelijk? Of ik heb een testament dat bestaat uit drie artikelen: 1. Ik onterf mijn vrouw, 2. Mijn beide zonen onterf ik ook, en 3. Alles gaat naar Beppie. Mag dat? Zo pluizen we lastige juridische thema’s uit.’

Energie
Als oud-rechter heeft Adriaan de Jongh alle kanten van het recht gezien en die kennis neemt hij mee het klaslokaal in. ‘Na mijn studie werd ik geselecteerd voor de opleiding tot rechter. Die duurde zes jaar waarvan ik twee jaar als hulpje van de rechter werkte, twee jaar als officier van justitie en twee jaar als advocaat. Toen ik na mijn opleiding in afwachting was van mijn benoeming tot rechter kwam het Amerikaanse bedrijf Procter&Gamble (P&G) langs met an offer I couldn’t refuse. Het gaf me de kans om een jaar met mijn gezin in Amerika te wonen, in Cincinnati, Ohio. Een geweldige tijd die onze blik heeft verruimd.

‘Eenmaal terug in Nederland wilde ik naast mijn werk bij P&G ook graag lesgeven. In 1979 begon ik daarmee aan De Haagse Hogeschool en in 1985 kwam ik in dienst bij de HES. In het eerste jaar had ik welgeteld één studente. Mijn verdere werkzame leven heb ik altijd een avond in de week lesgegeven. Ook toen ik bij P&G vertrok en weer terugging naar de rechterlijke macht. Dat was overigens niet van lange duur, want hoewel het werk als rechter interessant was, vond ik de collega’s saai. Ik was veel te dynamisch en dus vertrok ik in 2000 naar Unilever, de concurrent van P&G. Daar ben ik tot 2009 gebleven. Ik was zestig jaar toen ik stopte en zat nog vol energie. Ik dacht: laat ik eens kijken of ik ook overdag kan gaan lesgeven. Mijn aanstelling van 0,2 fte werd 0,4. Daarna 0,6 en niet veel later werkte ik fulltime op de hogeschool.’

Zeg maar u
‘Als docent wil ik studenten de wereld van het recht leren kennen. Ze denken vaak dat het saai is. Ik vertel ze dan dat ze elke dag met recht te maken hebben. Als ze de metro instappen, zijn ze al een overeenkomst met RET aangegaan. Recht is overal.
‘Maar daarnaast wil ik studenten ook respect bijbrengen. Dat doe ik door ze met u aan te spreken en ze als volwassenen te behandelen. Als ze ’s ochtends om half negen in de klas zitten en ze hebben nog niet ontbeten, ga ik ze niet verbieden te eten. Het zijn volwassen mensen; ik vraag ze alleen om er geen herrie bij te maken. Dat stellen ze zeer op prijs.

‘Ik spreek studenten aan met u en behandel ze als volwassenen.’

‘Ik ben ook duidelijk in wat ik van ze verwacht en wat niet. Ik ga op tentamens geen details vragen. Studenten moeten de basis van ons recht kennen, en ik heb liever dat ze dat echt goed snappen dan dat ze details van een wetsartikel kunnen reproduceren. De basis is vaak al lastig genoeg, zeker ook omdat recht een talig vak is. Studenten die thuis niet in het Nederlands zijn opgevoed, hebben vaak moeite met de juridische taal. “Meneer de Jongh, wat is onverwijld?” Of ze vragen “wat is beding”, en spreken het dan uit als “bééding” waardoor het woord niet meer herkenbaar is. Taalachterstand wegwerken zou echt prioriteit moeten hebben, in het belang van deze studenten.’

De Jongh vindt dat hij veel terugkrijgt als docent. ‘Ik ben dan ook een echte lesboer. Laat mij maar voor de klas staan; een vergadertijger ben ik niet. Waarom ben je nog niet met pensioen, vragen mensen weleens. Dan zeg ik: ik heb geen geraniums en ik kan ook niet golfen. Toch ben ik van plan om op mijn zeventigste te stoppen. Het moet niet gênant worden, natuurlijk. Bovendien ben ik 41,5 jaar gelukkig getrouwd met Marie-Thérèse die mij altijd heeft gesteund in het lesgeven en ook heeft geholpen bij het nakijken. Ik heb twee fijne zoons en twee leuke kleinkinderen. Ik ben een heel gelukkig man.’

Tekst: Esmé van der Molen
Foto: Levien Willemse