Op de affiches, te zien op metrostations en in abri’s, zijn zoenende mensen te zien: een moslima en een jood, en twee vrouwen bijvoorbeeld. Daarboven staat de tekst: ‘In Nederland kies je je partner zelf.’

Drijvende kracht achter de campagne is Ronald Schneider, wethouder stedelijke ontwikkeling en integratie van de gemeente Rotterdam voor Leefbaar Rotterdam. Doel: het op gang brengen van een gesprek over dit onderwerp. ‘Want we zijn niet erg opgeschoten. Er worden nog steeds meisjes uitgesloten, verminkt en zelfs vermoord vanwege hun partnerkeus.’

Het gesprek op gang brengen lukte goed tijdens de bijeenkomst die de gemeente organiseerde op de hogeschool. Er kwamen zo’n 50 mensen op af: vertegenwoordigers van politiek en het maatschappelijk middenveld, een enkele docent, geen studenten. De meesten waren het erover eens dat het goed was om over dit onderwerp te praten, maar over de vorm was er flinke discussie. Stigmatiserend en beledigend vond de één. ‘Zo maak je een broze relatie kapot.’ Een noodzakelijke wake-upcall, vond de ander. En: te veel tot onderwerp van moslims gemaakt, vond een derde. ‘In streng gereformeerde milieus is dit net zo goed een thema.’

‘Heel bijzonder dat wethouder Schneider zo opkomt voor vrouwenrechten, terwijl hij er medeverantwoordelijk voor is dat de meeste vrouwenverenigingen zijn gesloten, plekken waar juist over dit soort onderwerpen werd gediscussieerd’, zei gemeenteraadslid Aydin Peksert van NIDA. ‘Probleem is dat de mensen om wie het gaat nooit in dit soort zaaltjes zitten’, zei Peggy Wijntuin, ook gemeenteraadslid, van de PvdA. ‘Er wordt over hun hoofden heen geschreeuwd, niet met hen gepraat.’

Huwelijkse gevangenschap

‘Zitten er ervaringsdeskundigen in de zaal?’, vroeg gespreksleider Martijn de Greve. Vijf mensen, mannen en vrouwen, staken hun hand op.

Shirin Musa (geboren in Pakistan) was één van hen. De in Pakistan geboren Musa wilde in Nederland scheiden van haar Pakistaanse echtgenoot, maar dit kon alleen voor de Nederlandse wet. Een islamitisch erkende scheiding kreeg ze niet voor elkaar, omdat haar man medewerking weigerde. Hierdoor ontstond voor Musa een situatie die zij ‘huwelijkse gevangenschap’ noemt. Uiteindelijk spande zij een kort geding aan tegen haar ex-man en eiste ook een islamitisch erkende scheiding. De rechter gaf haar gelijk en daarmee werd zij de eerste vrouw uit een moslimgemeenschap die een religieuze scheiding kreeg via het Nederlands recht.

Musa is oprichter van de Nederlandse vrouwenrechtenorganisatie Femmes for Freedom. Zij benadrukte tijdens het debat dat het om meer gaat dan vrije partnerkeuze. ‘Het gaat ook om de vrijheid om te zoenen en friemelen met wie je wil, de pil slikken, condooms gebruiken, verliefd worden, ongehuwd samenwonen, zelfs ongehuwd kinderen krijgen. Kortom: over je eigen lijf beschikken.’

Femmes for Freedom werkte met de gemeente samen om de campagne van de grond te krijgen. Hard nodig vindt Musa. De reacties die zij in haar mailbox vond, maakten dat wel duidelijk: ‘Je zet onze vrouwen aan tot seks met joden’, en ‘Je zorgt ervoor dat onze zonen en dochters afvallig worden’. Musa: ‘We hebben nog een lange weg te gaan.’

Studenten van HR voelen zich vrij om eigen partner te kiezen

Achteraf sprak Profielen met twee studenten van Marokkaanse komaf over dit onderwerp. Wat vinden zij van de postercampagne? ‘We horen er weleens iets over, maar herkennen het probleem niet vanuit onze eigen omgeving’, zeggen ze allebei. De vierdejaars van de lerarenopleiding Engels is getrouwd. ‘Ik heb mijn man zelf ontmoet. Daar is geen introductie van familie aan te pas gekomen hoor.’ Uithuwelijken gebeurt zelfs in de Arabische landen niet meer, zegt ze. ‘En introduceren gebeurde in Nederland 15 jaar geleden misschien nog, maar tegenwoordig echt niet meer. Onvrijwillige partnerkeus is toch helemaal niet meer van nu?’

Een derdejaars maatschappelijk werk en dienstverlening is niet getrouwd, maar heeft wel een vriend. ‘Ik ben Arabisch, hij is een Berber. Dat kon vroeger wel voor problemen zorgen, maar nu niet meer.’ Haar ouders weten ervan, maar mee naar huis gaat de vriend nog niet. ‘Dat wil ik zelf ook nog niet.’

Zij is niet zo blij met de campagne. ‘Ik vind de beelden te intiem. Het zou heel wat anders zijn geweest als de mensen hand in hand hadden gestaan of verliefd naar elkaar hadden gekeken. Maar zoenen? Zo in het openbaar? Nee.’

Ze is bang dat de campagne stereotype beelden versterkt. ‘Hier in Rotterdam zijn de mensen wel wat gewend, maar iemand die van buiten de stad hiernaartoe komt en geen Turk of Marokkaan kent en die affiches ziet, denkt dan natuurlijk dat uithuwelijken hier normaal is. Heeft de gemeente eigenlijk onderzoek gedaan naar dit verschijnsel? Is er wetenschappelijke onderbouwing? Om hoeveel meisjes en vrouwen gaat het dan? Wat speelt er dat ik niet weet?’

Beide studenten kozen een partner met een moslimachtergrond. Hoe zou het thuis zijn gevallen als ze met een niet-moslimpartner thuis waren gekomen? ‘Dan waren mijn ouders niet blij geweest’, zegt de studente van de lero, ‘maar ze hadden het niet verboden’.

Beide studenten benadrukken dat een niet-moslimpartner voor henzelf geen optie is. Als er kinderen komen, willen ze die een islamitische opvoeding geven. ‘Dat is de belangrijkste reden, belangrijker dan wat mijn ouders of familie vinden.’

Dorine van Namen