Klacht van: student
Over: identiteitsfraude
Uitspraak: (deels) gegrond

Je tentamen door iemand anders laten maken mag niet. Dat is identiteitsfraude en daar staat een sanctie op. Het tentamen wordt door de examencommissie ongeldig verklaard, je krijgt een berisping en je wordt voor een periode van een jaar uitgesloten van deelname aan alle vormen van toetsing.

Het overkwam een student die een 8 haalde voor haar digitale wiskundetoets. Ze bestrijdt dat iemand anders (hierna: ‘vermeende handlanger’) dat hoge cijfer voor haar haalde en spande een zaak aan bij het college van beroep. Ze stelt dat er onvoldoende bewijs is.

Een opvallende 8

De ‘speurtocht’ naar de fraude begint bij een docent die het opvallend vindt dat de student, die eerder behoorlijk lagere cijfers haalde, nu ineens een 8 binnensleept. Voor deze docent is het reden om bij de ICT-afdeling na te vragen welke studenten op welke plekken waren ingelogd. Vervolgens heeft de docent de medestudent benaderd die volgens de plattegrond naast de student met de 8 zat.

Deze medestudent heeft desgevraagd, en tot vier keer toe, aan de docent verklaard dat niet de student met de 8, maar haar vermeende handlanger op die plek zat en de student met de sanctie een tafel daarachter. Laatstgenoemde bestrijdt dat. Maar de examencommissie is zeker van de fraude, vooral ook omdat de student en haar vermeende handlanger ‘zeer veel met elkaar omgaan’.

Volgens de examencommissie zijn andere getuigen van het incident beïnvloed door het bevriende tweetal. Deze getuigen kunnen volgens de examencommissie daarom ‘niet meer als objectief en onpartijdig worden beschouwd’. Als de examencommissie nog een keer in gesprek gaat met de medestudent die tijdens het tentamen naast de twee vermeende ‘fraudeurs’ zat, zegt zij ‘niet meer zeker te zijn van de gebeurtenissen van toen’.

Uit de zaak wordt duidelijk dat de surveillant niet vaststelt op welke plekken de studenten inloggen en onder welke naam ze dat doen. Maar: ‘Door gevallen als deze worden regels omtrent het vaststellen van de identiteit door de examencommissie aangescherpt.’

Sanctie komt deels te vervallen

Het college van beroep kan nu echter niet onomstotelijk vaststellen dat de twee bevriende studenten elkaars tentamen hebben gemaakt en besluit daarom dat de aanvankelijk uitgedeelde sanctie, een jaar niet mogen deelnemen aan toetsen, moet komen te vervallen.

Het gemaakte tentamen blijft ondanks dit besluit wel ongeldig, omdat de examencommissie ‘de opdracht heeft om te borgen dat op objectieve wijze over het kennen en kunnen van de student kan worden geoordeeld’. Die borging ontbreekt nu er ‘gerede twijfel’ bestaat of de studenten bij het tentamen wel als zichzelf hebben ingelogd.

Dat ‘gerede twijfel’ een reden is om het tentamen ongeldig te verklaren legt het college van beroep uit als ‘reparatie’ en niet als een straf. Het college verwijst daarbij naar jurisprudentie van het CBHO, de hoogste onderwijsrechter, die in 2018 voor het eerst het verschil tussen een reparatie en een sanctie maakte in een uitspraak. Interessant verschil met die zaak is dat de hoogste rechter het tentamen ongeldig verklaarde nadat fraude bewezen was, wat hier dus niet het geval is.

Duidelijk is in elk geval dat er op de HR werk aan de winkel is voor de bewuste examencommissie, en voor de surveillanten die voorafgaand aan een dergelijk tentamen moeten vaststellen dat studenten onder hun eigen naam inloggen.

Tekst: Jos van Nierop
Beeld: Katja Hermann