Selçuk Balamir is postkapitalistisch ontwerper en de nieuwe tutor voor de minor New Earth / Social Practices aan de Willem de Kooning. ‘Ik geloof best dat je activist en docent kan zijn, of activist en tegelijkertijd wetenschapper.’

‘Ik zie burgerlijke ongehoorzaamheid als de grootste vorm van kunst. Het is landschapskunst, bodyart, performance art; noem het maar op. Het is iets heel concreets en in het moment, maar ook symbolisch. Als creatief ontwerper kan je binnen klimaatbewegingen een geweldige bijdrage leveren en dat probeer ik ook te doen.

‘De klimaatcrisis heeft van alles denk ik de grootste impact op mijn leven. We leven in een tijd waarin er een enorme koerswijziging moet plaatsvinden. De CO2-uitstoot moet elk decennium worden gehalveerd om in 2050 klimaatneutraal te zijn. In de geschiedenis hebben we niet eerder een economische transformatie van deze orde en grootte gehad. Alexandria Ocasio-Cortez, pleitbezorger van de Green New Deal, vergelijkt de ambitie die nodig is met de eerste ruimtevaartmissie naar de maan. Ik zie ook zeker overeenkomsten, maar die missie hadden ze wel tien jaar kunnen uitstellen en die luxe hebben we nu niet.

‘De klimaatcrisis heeft van alles denk ik de grootste impact op mijn leven.’

‘We zijn aanbeland op het historische moment dat we volledig bewust zijn van de gevolgen van de klimaatverandering én er ook nog steeds wat aan kunnen doen. De huidige generatie jongeren loopt voorop in de strijd tegen de klimaatcrisis en zal de leiders voortbrengen die onze koerswijziging als wereld, maatschappij en economie zal helpen vormgeven. Dat ik met hen een relatie aanga in een institutionele setting als de hogeschool, vind ik erg interessant. Het is een geweldige kans om tutor te zijn van de ontwerpers van de grote transitie.

‘Alles wat ik heb geleerd, heb ik vooral geleerd bij klimaatbewegingen en andere community gedreven of activistische bewegingen. Tijdens mijn studie in Frankrijk hebben we een semester de universiteit bezet om te protesteren tegen een wet die jongeren minder arbeidsrechten zouden geven. Dit was mijn eerste ervaring als activist. Alle universiteiten in Frankrijk waren bezet en uiteindelijk werd de wet ingetrokken.

‘Het is een geweldige kans om tutor te zijn van de ontwerpers van de grote transitie.’

‘Tijdens die bezetting heb ik meer geleerd dan tijdens de rest van mijn studie. Het was veel meer op de praktijk gericht; je hebt er meer real life skills voor nodig. We belegden vergaderingen, bedachten acties en zetten massaprotesten op. Het was echt empowering. Ik had daarvoor nog helemaal geen ervaring met kraken of het creëren van free spaces, dus het bezetten van de universiteit was ook in die zin bijzonder.

‘Ik geloof best dat je activist en docent kan zijn, of activist en tegelijkertijd wetenschapper. Ik heb nog nooit een situatie meegemaakt waarin dat niet kon en denk dat het prima samengaat. De schoolleiding zocht ook naar een activistisch geëngageerd persoon voor deze positie. Ik heb veel ervaring met het opbouwen van een community en het enthousiasmeren van mensen, en dat past goed binnen het onderwijs.

‘De schoolleiding zocht ook naar een activistisch geëngageerd persoon voor deze positie.’

‘Wat ik als postkapitalistisch ontwerper de studenten wil leren is het denken buiten de marktstructuren. We weten dat marktwerking er niet voor zorgt om de klimaatcrisis te bezweren, dus moeten we als ontwerpers dingen bedenken om hiervan los te raken. Dit soort ideeën zijn van zichzelf vaak duurzamer en de kans groter dat ze voor betere doelen worden ingezet. Ze dragen bij aan de economische alternatieven voor de toekomst.

‘Ik woon zelf in NieuwLand, een postkapitalistische community in Amsterdam. Dit gebouw hebben we op een effectieve manier uit de markt gehaald en zal nooit terugkeren op de huizenmarkt. Je kunt het legal design noemen. We hebben onze eigen beleid, de huur is bijvoorbeeld inkomensafhankelijk. Nu ik een goed inkomen heb betaal ik meer, maar als ik morgen werkloos ben dan hoef ik mij geen zorgen te maken want dan hoef ik veel minder te betalen.

‘Mijn leven hier is ook een oefening waarbij ik mijn visie probeer te combineren met de realiteit van de dagelijkse praktijk. Zo weet ik zeker dat ik de studenten niet iets voorhoud wat ik zelf niet heb getest en ervaren. Het is ook geen romantisch, nostalgisch en abstract ideaal. Het is een bescheiden levensstijl met zo zijn eigen moeilijkheden en frustraties soms, en daar waarschuw ik ze ook voor.

‘Het is een bescheiden levensstijl met zo zijn eigen moeilijkheden en frustraties soms.’

‘Een goed voorbeeld postkapitalistisch ontwerp zijn het bureau en de twee stoelen in mijn kamer. Dit ontwerp heb ik gratis online gedownload van de website van Open Desks. Ik moest alleen zelfs ergens hout kopen. Een vriend van mij heeft een werkplaats met machines die nodig waren om alles op maat maken. Ik weet dat niet iedereen dat heeft, maar het laat een glimp zien van hoe het kan. Als we in elke buurt van dit soort werkplaatsen zouden hebben dan zou iedereen gebruik kunnen maken van deze infrastructuur. Je hoeft geen geek of een geweldige ontwerper te zijn om dit te doen. Steeds meer design wordt gedemocratiseerd.

‘De uitdaging voor de studenten is om strategisch en creatief denken te combineren. Strategie is belangrijk want de tijd dringt en we moeten een grote impact creëren met de weinige middelen die we hebben. We kunnen niet random aan het werk gaan. We moeten een voorstelling maken van waar we naartoe willen en hoe we dat gaan doen. In het geval van mijn bureau: hoe zoiets de norm, de Ikea, kan worden in de toekomst. De weg moet worden uitgestippeld en daarbij help ik ze.

‘Steeds meer design wordt gedemocratiseerd.’

‘Ik hoop dat de studenten na afloop van de minor zichzelf als commoners zien. Dat ze niet per se hun stage bij een groot bedrijf willen doen, of een start-up willen beginnen met grote investeerders. Als ze dit soort verwachtingen opzij zetten en zichzelf meer als social workers zien, dan zou dat voor mij een groot succes betekenen. Ik hoop daarnaast dat ze bewust worden dat er niet zoiets bestaat als een quick fix. Waarschijnlijk zullen er momenten zijn van grote tegenslag en mislukkingen. Het zou mooi zijn als ze blijven denken aan de lange termijn en niet opgeven maar doorgaan.

‘Als ik op de avond voor een protestactie weer eens lig te piekeren over de volgende dag waarop we door politieafzettingen zullen moeten breken om de mijnen te bereiken (hij nam meermaals deel aan acties bij steenkoolmijnen, red.), dan vraag ik me ook weleens af waarom ik dit allemaal doe. Het eerlijke antwoord is dat het maar een klein ongemak is in vergelijking met wat we proberen te voorkomen. De meest benepen situatie van allemaal, is nog altijd de situatie waarin we constant verkeren. Het is niet altijd even fijn, maar van de meeste acties heb ik erg genoten en ik heb er ook glorieuze herinneringen aan overgehouden.’

Tekst en foto: Wietse Pottjewijd

Volg ons op Instagram