HR-docent Joan Nunnely wil met het Covid Urgent Team de vaccinscepsis wegnemen
Gepubliceerd: 31 January 2022 • Leestijd: 5 minuten en 49 seconden • Nieuws Dit artikel is meer dan een jaar oud.Ze vallen meteen op tussen het winkelende marktpubliek op de Binnenrotte: HR-docent Joan Nunnely en de vier artsen in witte jassen, allen gewapend met foldertjes. Ze maken deel uit van het Covid Urgent Team, op stap om voorlichting te geven over het vaccin. Nunnely: ‘In mijn eigen kring heb ik meerdere overlijdens gehad die voorkomen hadden kunnen worden door coronavaccinatie’.
Ieder weekend trekt het team door de grote steden van Nederland, langs markten waar vooral biculturele Nederlanders en mensen uit ‘een lagere sociaaleconomische klasse’ hun boodschappen doen. Bij de bezoekers van de markt wil het Covid Urgent Team, dat bestaat uit artsen en medewerkers van de GGD, de scepsis en twijfel voor het coronavaccin wegnemen. Want dat is er genoeg, blijkt algauw op de Binnenrotte.
Tirade over Rothschilds en big pharma
Een man – zijn hoofd zit diep verscholen in een capuchon – zegt tegen de vrijwilligers dat hij zich niet laat vaccineren omdat hij ‘iemand kent die een herseninfarct heeft gekregen van het vaccin’. Uitpraten laat hij de vrijwilligers niet, het is een tirade over de Rothschilds, big pharma, Bill Gates en de ‘New World Order’. Zelfs antisemitisme schuwt hij niet: ‘De Joden willen ons eronder krijgen’.
‘De regering heeft niet het beste met ons voor!’ briest de man – als zijn tirade vordert, gaat hij sneller praten. Tamara, arts en vrijwilliger, hoort het aan en knikt, beaamt dat er van alles mis is in de maatschappij, maar grijpt ook in: ‘Wat u zegt klopt gewoon niet.’
‘Hier ga je het nooit van winnen’, zucht vrijwilliger Simon achteraf.
De man is niet te overtuigen, toch neemt hij uiteindelijk wel een foldertje aan. ‘Hier ga je het nooit van winnen’, zucht vrijwilliger Simon achteraf. ‘Ze zitten helemaal vast in hun denken, overtuigd van het eigen gelijk.’ En dat is juist precies waar het misgaat. ‘Ik ga de discussie met zulke mensen niet meer aan, door alle desinformatie willen ze de waarheid niet meer horen.’ Het enige wat je kan doen, zegt hij, is mensen op feiten wijzen. ‘Maar ook daar zijn steeds meer mensen niet gevoelig meer voor.’
‘U kunt gewoon naar Ahoy’
Maar de ochtend bestaat niet alleen uit tegenslagen. Zo raakt legerarts Mohan in gesprek met een man op leeftijd, die reeds een uitnodiging heeft gehad voor de boosterprik maar deze nog niet gehaald heeft. ‘Dan moest ik helemaal naar Rijswijk, ik heb geen auto’, zegt de man.
‘Oh, maar dat kan ook gewoon in Rotterdam’, zegt Mohan, en hij omcirkelt met pen het telefoonnummer van de corona-afsprakentelefoonlijn op het foldertje: ‘Als u vandaag nog belt kunt u waarschijnlijk zondag of maandag terecht. Woont u op Zuid? Dan kunt u gewoon naar Ahoy, ja.’
‘Als u vandaag nog belt kunt u waarschijnlijk zondag of maandag terecht.’
Een andere vrijwilliger helpt een man op leeftijd die wel gevaccineerd is, maar de QR-code niet geüpload krijgt in zijn telefoon. Simon zegt dat veel mensen wachten op de uitnodiging per brief, terwijl ze niet weten dat ze digitaal al een afspraak kunnen maken. ‘Iedere gevaccineerde is winst.’
Geen computer of geen DigiD
Tussen het flyeren door zegt Mohan ‘te balen’ dat de overheid veel ‘fijnmazige priklocaties’ in de wijken gesloten heeft. ‘Ik snap dat je op grotere locaties meer mensen sneller kunt vaccineren, maar het is een hoge drempel voor ouderen en mensen die geen auto hebben’, zegt hij. Een andere drempel die Mohan vaak voorkomt: ‘Ouderen die niet handig zijn met de computer, of geen DigiD hebben.’
Die doelgroep wijst hij erop dat je ook gewoon telefonisch een afspraak kunt maken: ‘Zij zijn er heel erg bij gebaat om een mens van vlees en bloed aan de telefoon te krijgen.’ Juist de ongevaccineerde Nederlander uit een lagere sociale klasse heeft grotere kans om ernstig ziek te worden van COVID, zegt Mohan: ‘Ze zijn vaker te dik en hebben onderliggende gezondheidsklachten.’
Nunnely, aan de HR docent superdiversiteit en voormalig kandidaat-lid van de Tweede Kamer voor D66, is de initiatiefnemer van het team. ‘In de afgelopen maanden heb ik in mijn eigen kring meerdere overlijdens gehad, die voorkomen hadden kunnen worden door coronavaccinatie’, zegt Nunnely tussen het folderen door. ‘Toen wist ik: we moeten iéts gaan doen.’ In de media en in de vaccinatiecampagne, zegt ze, ‘zie je te weinig artsen en deskundigen met een multiculturele achtergrond’. Dat vergroot de twijfel en de angst.
Vaccinatiekloof
De Rotterdamse Simon, werkzaam voor de GGD en vandaag vrijwilliger op z’n vrije zaterdag, zegt dat er een enorme ‘vaccinkloof’ is. Op zijn werk zijn er kaartjes met de vaccinatiegraad per wijk van de stad. ‘Je ziet dat de vaccinatiegraad enorm laag is in wijken waar veel biculturele Nederlanders wonen en waar het gemiddelde inkomen laag is’, zegt hij.
Volgens hem en Nunnely komt dat voornamelijk door desinformatie: ‘Mensen geloven blindelings wat ze lezen op Facebookgroepen of via WhatsApp krijgen doorgestuurd.’ En daarnaast spelden veel jongeren de desinformatie die zij lezen op social media op de mouw van hun ouders: ‘En die slikken het als zoete koek’, zegt Simon.
De Rijksvaccinatiecampagne bereikt niet alle Nederlanders en zeker niet de biculturele Nederlanders.
Eigenlijk, zegt Nunnely later, ‘zijn wij het werk aan het doen dat de Nederlandse overheid moet doen’. De Rijksvaccinatiecampagne, vindt zij, bereikt niet alle Nederlanders en zeker niet de biculturele Nederlanders. ‘Die luisteren naar andere radiozenders en halen hun informatie van andere kanalen.’ De COVID-pandemie legt een enorme kloof tussen witte, hoogopgeleide mensen en mensen met een biculturele achtergrond en een lager opleidingsniveau bloot, zeggen de vrijwilligers.
‘Dit draait om kansenongelijkheid’
Dat blijkt ook uit het ‘coronadashboard’ van de Rijksoverheid: in heel Rotterdam is 72% van de bevolking volledig gevaccineerd, terwijl de vaccinatiegraad in omliggende (welvarende) gemeenten zoals Lansingerland (87%), Westvoorne (90%) en Barendrecht (85%) veel hoger ligt. Ook in andere grote steden in de Randstad ligt de vaccinatiegraad lager dan het landelijke gemiddelde.
‘Wat wij hier doen, draait eigenlijk om kansenongelijkheid’, zegt Nunnely. Maar dat de scepsis óveral in de samenleving zit, blijkt algauw als vrijwilliger Tamara – het is de eerste keer dat ze meedoet – een witte vrouw met een kind in een bakfiets aanspreekt. De moeder zelf is wél gevaccineerd, naar eigen zeggen omdat ze zich ‘gedwongen’ voelde door de mogelijke invoering van het 2G- of 3G-stelsel, maar weigert haar kinderen ‘te laten injecteren met vergif’ van het vaccin.
‘Ik ben arts, mevrouw, ik kan u verzekeren dat het vaccin veilig is.’
Als Tamara tegenwerpt dat haar kinderen ‘waarschijnlijk’ ook de vaccinaties tegen bof en mazelen hebben gehad, knikt de moeder instemmend. ‘Zijn ze daar ziek van geworden?’ vraagt Tamara. De moeder schudt haar hoofd. ‘Ik ben arts, mevrouw, ik kan u verzekeren dat het vaccin veilig is.’ Uiteindelijk neemt de moeder toch maar een foldertje mee.
Tamara meldde zich aan, nadat ze ‘vol ongeloof’ berichten las in Facebookgroepen voor Marrokkaanse Nederlanders over de vermeende bijverschijnselen van het vaccineren: ‘Mensen meenden dat je ter plekke dood neervalt na vaccinatie’. Als arts, zegt ze, wil ze twijfelaars vooral wijzen op ‘de wetenschappelijke feiten’, niet op het ‘onderbuikgevoel’ waar veel mensen mee zitten.
‘Libi langa’
Zaterdag richt het team zich voornamelijk op Nederlanders met een Caribische en Surinaamse achtergrond. In Den Haag lag bijvoorbeeld meer de klemtoon op Nederlanders met een Turkse of Poolse achtergrond, toen waren er ook artsen aanwezig die respectievelijk beide talen spreken. ‘Dan is men veel sneller geneigd om iets aan te nemen of te geloven’, zegt Simon. Een Surinaamse vrouw, die al gevaccineerd is, steunt de actie van de artsen: ‘Libi Langa’, zegt ze als ze wegloopt – Sranantongo voor ‘Leef lang’ en een veelgebruikte slogan in de vaccinatiecampagne in Suriname.
In praktijk spreekt folderaar Simon iedereen aan. Het valt vrijwilliger Tamara op dat de vaccinatiegraad in Rotterdam ogenschijnlijk hoger ligt dan op andere locaties – Amsterdam Zuidoost en de Haagse Markt in de Schilderswijk in Den Haag – ‘maar dat kan ook door de locatie komen’, verwijzend naar het relatief welvarende centrum van Rotterdam.
‘Iedereen die we overtuigen, is wéér iemand.’
Het is een druppel op de gloeiende plaat, erkent Nunnely na afloop, het is vechten tegen de bierkaai. ‘Maar elk gesprek is nodig, ook binnen de gemeenschap. Iedereen die we overtuigen, is wéér iemand. En we hebben ook enorm bereik via media gericht op de Caribische en Surinaamse gemeenschap, zoals Radio Mart, Radio Tamara en vele anderen’.
Aan het einde van de ochtend schreeuwt een marktkoopman, die een van de vrijwilligers herkent, ‘wakker worden, jullie staan aan de verkeerde kant van de geschiedenis!’. ‘Hij gelooft het ook echt, he’, zucht Simon. De marktkoopman in kwestie verkoopt wietolie. ‘Dus die rommel vertrouwt hij wel, maar een getest vaccin niet’, lacht Simon met enig cynisme.
Tekst: Rutger de Quay
Foto’s: Frank Hanswijk
Leuk artikel!
Kleine correctie: “Libi langa” betekent in het Surinaams “Leef lang”.
Als je “haal die prik” zou vertalen naar het Surinaams, dan krijg je “go teki spoiti”.
Als je “neem die prik” zou vertalen naar het Surinaams, dan krijg je “tek a spoiti”.
Ah dank, we passen het aan.
Vergeet niet dat iedere persoon die je weet te overtuigen iemand is die die informatie ook weer aan zijn of haar omgeving kan doorgeven. Soms voelt het alsof de waterval desinformatie niet te stoppen is maar de meeste mensen hebben de fabeltjes ook maar gehoord van iemand. Het is lovenswaardig dat dit team probeert op deze wijze deze bevolkingsgroepen te bereiken, zeker wanneer de overheid daar in faalt.
Overigens snap ik die beste meneer die zei naar Rijswijk te moeten, ook wel. In Rotterdam had ik ook de enige optie naar de Ahoy, de rest was allemaal buiten de stad, en dan is je reistijd ook maar afhankelijk van waar je woont en je vervoersmogelijkheden. Ik kan praktisch even snel naar Rijswijk als naar de Ahoy. Het is ook heel goed denkbaar dat als de aanmeldingen bij de Ahoy te druk zijn het systeem gewoon naar Rijswijk uitwijkt, zeker in het begin van de boostercampagne.
Een probleem wat ik een beetje mis in dit artikel is dat de mensen die antivaccinatie-informatie verspreiden zich ook beweren te beroepen op ‘wetenschappelijke feiten’ en niet alleen ‘onderbuikgevoelens’. Vaak is dit wetenschappelijke informatie die totaal uit context getrokken is en niet overeenkomt met wat in de bron staat waar het vandaan komt, maar mensen lezen zelden bronnen. Er zijn ook artsen die slechte informatie verspreiden en die mensen worden overal op social media aangehaald en tot een soort vrijheidsstrijders verklaard.
Zo wordt vaak het Lareb, of de Amerikaans VAERS database aangehaald als bron van de gevaren van de vaccins, zonder dat in acht wordt genomen dat je die databases niet op die manier mag gebruiken. Iets wat wel enorm duidelijk op de sites van Lareb en VAERS staat, maar nooit op het informatiepamfletje wat het als bron hanteert, of door de arts die het praatje houdt er bij wordt verteld. Als je dat niet weet, denk je dat dit wetenschappelijk is en die vaccins echt gevaarlijk zijn, want ‘dat zijn toch gegevens die de medische wereld ook gebruikt?’
Leuk om te lezen! Wat me wel verbaast is dat de arts in het artikel iemand die twijfelt probeert te overtuigen met: “Ik ben arts, mevrouw, ik kan u verzekeren dat het vaccin veilig is.” Het lijkt mij dat die arts, zich beroepend op haar autoriteit en beroep, geen beloftes kan doen waar ze niet zeker van is. De gevolgen op lange termijn zijn namelijk nog niet bekend en hoewel de kans op bijwerkingen klein is, is die niet nihil. Volgens mij is het niet alleen een wettelijke, maar ook een morele verplichting om eerlijke informatie te geven aan mensen en de keuze dan bij hen te laten, hoogopgeleid of laagopgeleid.
@Saskia, wat je beschrijft is duidelijk goed bedoeld maar onmogelijk, en op bepaalde wijze zelfs problematisch.
Laten we voorop stellen dat we geen enkele vorm van zekerheid over de toekomst hebben. Alles wat we denken te geloven is een tijdelijk oordeel wat ooit weerlegd kan worden, net zoals wij dat denken over mensen die voor ons geleefd hebben. Die mensen waren waarschijnlijk net zo zeker van hun kennis als wij dat zijn en op dezelfde wijze zullen toekomstige generaties naar ons terugkijken en zich afvragen waarom we in vredesnaam geloofden wat we geloven.
Kleinschaliger gaat dit even goed op. Soms kom je pas na decennia achter de negatieve effecten, zie bijvoorbeeld roken. Er was een tijd dat artsen metholsigaretten voorschreven. Whoopsies. Sommige medicijnen werden na jaren gebruik van de markt gehaald. Als we de regel aanhouden dat we geen beloftes kunnen doen waar we geen absolute zekerheid van kunnen bieden, kunnen we simpelweg geen beloftes doen.
In bredere zin speelt dit punt al heel lang in de medische wereld. Het is bekend dat sommige medicatie niet of niet goed werkt op bepaalde mensen. Het is bekend dat medicatie, ook veelgebruikte, soms zeer vervelende complicaties oplevert. Voor het gros van de mensen werkt de medicatie echter wel en het gros van de mensen heeft geen vervelende complicaties.
Moet een arts nu bij ieder medicijn zeggen, ‘ik geef dit medicijn tegen uw conditie, maar het werkt misschien niet en als je nog meer pech hebt wordt je zieker’? Wekt dat vertrouwen op, of zaait dat onnodige paniek? Helpt het een patient als die onzekerheid wordt benadrukt of faciliteert dat juist dat ze zich verder laten leiden door angst en een behandeling weigeren die hen had kunnen helpen, zelfs hun leven had kunnen redden?
Voeg daar nog eens de sensatie-vooroordelen van de media aan toe, of de vooroordelen van nieuwsverspreiders met een vooraf bepaalde conclusie. Ik weet nog dat vorig jaar als onderdeel van de covid-discussie iemand aangaf nieuws te verkrijgen van een “alternatieve” bron die neutraal zou zijn.
Ik ben toen op die site gaan kijken en kwam daar een filmpje tegen waar de makers van die site met grote letters een boodschap onder hadden geplakt als, “ARTS GEEFT TOE DAT HIJ LIEGT OVER WERKZAAMHEID VAN MEDICATIE!!!”.
Nieuwsgierig bekeek ik het filmpje, en die arts deed slechts wat je beschrijft. De arts werd gevraagd of hij absolute zekerheid kon bieden. Hij gaf eerlijk toe dat absolute zekerheid onmogelijk is. Er werd vervolgens gevraagd of hij nog steeds tegen mensen zou zeggen dat de medicatie werkt, en hij gaf toe dat hij dat nog steeds zou doen.
Want dat is hetgene wat verreweg de meeste patienten nodig hebben: dat ze gewoon hun medicatie slikken omdat het hoogstwaarschijnlijk werkt zonder problemen. Dat doen we allemaal al heel lang, met heel veel medicatie. Als we iets hebben, gaan we naar de doktor, als er iets nodig is gaan we naar de apotheek, krijgen mee wat op ons recept staat en slikken het en wonderbaarlijk, het helpt bijna altijd.
Maar de conclusie van de ‘neutrale’ nieuwsbron: “HIJ LIEGT!!!” Dat is wat je bereikt wanneer iemand ‘geen beloftes kan doen waar ze niet zeker van is’. Het ondermijnen van de geloofwaardigheid van experts, paniek en/of complottheorieën. Functionele zekerheid, wat de arts in dit artikel wel kan bieden, en de arts in dat fimpje ook, is voldoende zekerheid. Het is de enige mogelijke zekerheid die we kunnen hebben en naar kunnen handelen.
Beste S. Heikamp,
Jouw reactie roept veel vragen bij me op. Want wat is precies de boodschap ervan? Wat is nu jouw argument tegen mijn eerdere opmerking dat ik het onverstandig en ook moreel niet in orde vind om beloftes te doen waarvan je niet zeker bent?
Ten eerste wijs je erop dat we geen zekerheid over de toekomst hebben en dat veel oordelen die we nu voor waar aannemen slechts tijdelijke oordelen zijn die ingehaald kunnen worden door nieuwe kennis en feiten. Daar ben ik het natuurlijk helemaal mee eens en als je dit betrekt op de vaccins zou het dus eerlijk zijn om mensen geen beloftes te doen, maar eerlijke informatie te geven die gebaseerd is op de laatste wetenschappelijke inzichten (en die zijn ook lang niet altijd eenduidig). Volgens mij is het niet per se “functioneel” om daarbij achter te houden dat ook in het onderzoek (in het algemeen en zeker ook in het geval van de vaccins) nog heel veel onzeker is. Je hoeft dat ook niet te overdrijven, maar ik vind het onbetrouwbaar en niet respectvol om eraan voorbij te gaan en mensen te overtuigen met een schijnzekerheid.
Het voorbeeld van de arts en dat filmpje begrijp ik niet. Dat andere mensen aan de haal gaan met informatie, woorden verdraaien etcetera is geen reden om nuances weg te laten. Dan krijg je de oneliners van De Jonge. Dat werkt misschien een tijdje, maar mensen -of ze nu hoog- of laagopgeleid zijn- kunnen zelf nadenken en zullen, zoals je nu na twee jaar coronabeleid ook ziet- vragen gaan stellen, nuances gaan zien, tegenstrijdigheden opmerken. Het zijn geen kinderen die je de mond kan smoren met een autoritair “Omdat ik het zeg.”
Tot slot jouw opmerkingen over wat de meeste patiënten nodig hebben: dat ze gewoon hun medicatie slikken. En dat die medicatie bijna altijd helpt. Ik ben geen medicus maar ik denk dat hier echt heel veel op af te dingen valt. Ik denk dat er ontzettend veel mensen zijn die te weinig, te veel, onnodige medicijnen slikken. En dan heb ik het nog niet over mensen die medicijnen slikken voor iets wat ze misschien hadden kunnen voorkomen door bijvoorbeeld een andere leefstijl. Mijn vertrouwen in “Slik dat pilletje maar, het werkt vast en anders kan het geen kwaad” is dus een stuk minder groot dan dat van jou.
Al met al denk ik dat je meer bereikt met het continu eerlijk informeren van mensen, waarbij je -zoals artsen ook moeten doen volgens de WGBO- zowel voors en tegens van bepaalde medicijnen/ behandelingen bespreekt. Dat je de eigen keuze van mensen respecteert, ervanuit gaat dat ze voor zichzelf kunnen denken en het zelfs respecteert als jij het niet met die keuze eens bent.
Groeten,
Saskia
@Saskia, de boodschap is dat absolute zekerheid niet kan bestaan en als we je standaard gaan volgen, beloftes nooit gemaakt kunnen worden. Dit is niet alleen geldig voor de corona-vaccins maar over ALLE dingen die we als ‘veilig’ beschouwen, inclusief andere vaccins, andere medicatie die al heel lang bestaat, en evengoed alles buiten het medisch domein.
Ik denk niet dat we moeten pretenderen dat het overgrote deel van ‘vaccin-skepticisme’ niet geleid wordt door angstinducerende desinformatie. ‘Andere mensen [die] aan de haal gaan met informatie’ is geen uitzondering, het raakt een significant deel van onze samenleving. Zie ook het citaat van de burger in kwestie, “te laten injecteren met vergif”.
Vergif, alsof de biljoenen mensen die vaccinaties hebben gehad, inclusief zijzelf, massaal hebben geleden terwijl in de realiteit de voorspelde lichte bijwerkingen het enige negatieve effect is geweest voor het overgrote deel van deze mensen.
We moeten dus stilstaan bij wat we communiceren wanneer we uitspraken doen, ongeacht of dit ‘ik kan u verzekeren dat’ is, of het tegenovergestelde. De arts op filmpje waar ik naar verwees is een voorbeeld van een consequentie van de ‘nuance’. Als we stellen dat we niet kunnen garanderen dat een vaccin ‘veilig’ is, benadrukken we dan niet het verkeerde en wekken we daarmee slechts angst op terwijl het niet meer of minder veilig is dan andere medicatie, en veiliger dan de ziekte zelf?