Er komen nogal veel buitenlandse studenten naar Nederland, vinden verschillende politieke partijen. Dat zeiden ze woensdag tijdens de Algemene Beschouwingen in de Tweede Kamer.

De verkiezingen wierpen hun schaduw vooruit tijdens het debat over de nieuwe begroting van het kabinet. Die begroting zelf kwam maar zijdelings ter sprake. Het ging vooral over migratie en de koers van het land.

PVV-leider Geert Wilders mocht aftrappen en sprak over de ‘vreemdelingen’ die ons land overspoelen. ‘Van asielzoekers tot arbeidsmigranten en buitenlandse studenten, iedereen en zijn moeder wordt hier binnengelaten. Ik vraag u: welke gek heeft dat verzonnen?’

Het kabinet is gevallen omdat de vier regeringspartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie er niet uitkwamen op het thema van de gezinshereniging. Maar ook over arbeidsmigratie en studenten verschillen de meningen.

Studentensteden

‘Als we in de studentensteden komen, horen we de verhalen van hoe juist de buitenlandse studenten, waarvan er steeds meer zijn, druk veroorzaken op de woningmarkt’, zei Mirjam Bikker van de ChristenUnie. ‘We hebben een stagiair op onze fractie: twee derde van zijn collega-studenten politicologie aan de UvA is buitenlands. Is dat de richting die we op moeten?’

Bikker nam ook de arbeidsmigratie onder vuur. Na alle grote woorden van andere partijen over asielzoekers vroeg Bikker zich af ‘of we op arbeidsmigratie niet net zo stevig of misschien wel steviger moeten zijn. Nu is 30 procent van het inkomen van mensen die uit Polen of India komen, vrijgesteld van belasting. Daarmee doen we toch iets heel scheefs? De gewone Nederlander betaalt die belasting toch ook gewoon?’

Ze vroeg Sophie Hermans van de VVD welke ‘stoere keuzes’ zij wil maken op het punt van arbeidsmigratie en internationale studenten. Overigens maken ook veel buitenlandse docenten in het hoger onderwijs gebruik van de regeling voor arbeidsmigranten.

VVD-fractievoorzitter Hermans noemde het belang van arbeidsmigranten voor grote bedrijven, maar ze wilde wel ‘een aantal stappen’ zetten. Overigens wilde ze ook best naar het hoger onderwijs kijken, voegde ze eraan toe. ‘Dan gaat het over de taal die op de universiteit of de hogeschool wordt gesproken, maar bijvoorbeeld ook over het instellen van een numerus fixus voor bepaalde opleidingen.’

‘Dat vind ik winst’, antwoordde Bikker. ‘Want, eerlijk gezegd, vraag ik mij af wat zó veel buitenlandse studenten politicologie toevoegen aan onze economie, om het maar even in VVD-woorden te zeggen.’ Ze noemde ook de effecten voor ‘de student die zoekt naar een kamer’.

Niets over onderwijs

Jan Paternotte van D66 zou het liever over het onderwijs zelf hebben, zei hij. ‘Ik vind het echt opvallend dat vijf uur en een kwartier aan debat eigenlijk nog niets heeft opgeleverd over het onderwijs, behalve een heel kort interruptiedebat over politicologiestudenten, maar dat had dan weer niet zo veel met onderwijs te maken.’ 

Alleen met D66 in het kabinet komt er extra geld voor onderwijs en onderzoek, stelde hij. Bij andere partijen moest je maar afwachten of ze straks niet gaan bezuinigen. ‘Je hebt goed onderwijs nodig om ervoor te zorgen dat iedereen wat kan maken van het leven’, zei Paternotte. ‘Bestaanszekerheid is het vangnet; onderwijs is de springplank.’

Racisme, compensatie, veiligheid

Er waren nog een paar momenten in het debat waarin het onderwijs opdook. Sylvana Simons van BIJ1 wil in het onderwijs meer aandacht voor slavernij en racisme. ‘Het immense tekort aan collectieve kennis over de gruwelijkheden uit onze geschiedenis versterkt helaas het onbegrip en de vijandigheid jegens postkoloniale groepen’, stelde ze. Dat tekort houdt onrechtvaardige structuren in stand. ‘Dat zien we terug in ons onderwijssysteem zelf, waarbij we kinderen op 12-jarige leeftijd al indelen in de sociale klasse waarin zij de rest van hun leven door zullen moeten brengen.’

Verder kwam onderwijs vooral zijdelings ter sprake als politici het over de druk op ‘zorg en onderwijs’ hadden. Alleen Thierry Baudet van Forum voor Democratie noemde het hoger onderwijs nog even in een samenvatting van zijn verkiezingsprogramma. ‘Niet iedereen hoeft naar de universiteit. Er moet een hogere compensatie komen voor de pechgeneratie, de mensen die tussen 2015 en 2023 studeerden en die de basisbeurs zijn misgelopen. Nederlands wordt weer de voertaal in het voortgezet en wetenschappelijk onderwijs.’

Voormalig Volt-Kamerlid Nilüfer Gündoğan sneed ook het onderwerp van ‘integritisme’ aan: sommige mensen krijgen het verwijt dat ze de sociale veiligheid in gevaar brengen, terwijl dat helemaal niet zo is, meent Gündoğan. Ze is zelf door zulke verwijten uit de Volt-fractie gezet. 

Gündoğan noemde het voorbeeld van een hoogleraar. ‘Wat had deze beste man gedaan? Toen hem opviel dat een van zijn studenten onvoorbereid in de collegebanken zat, heeft hij hem aangesproken en hem gevraagd waarom hij er dan wel was.’ Ze doelde op een column van hoogleraar Bas van den Putte. ‘Waar we in het strafrecht slachtoffers van zedenmisdrijven uitleggen dat aangifte niet mogelijk is zonder te getuigen, kunnen medesupporters, boze inwoners van de gemeente of luie studenten je het leven zuur maken.’

Antwoord Rutte

Op de tweede dag van de Algemene Beschouwingen antwoordde premier Rutte op alle vragen en opmerkingen van de Tweede Kamer. De Tweede Kamer sprak met name over asielzoekers en arbeidsmigranten, maar ook over studiemigratie. Rutte stipte aan dat de minister van Onderwijs daarvoor een wetsvoorstel heeft voorbereid. 

Beperken instroom waar nodig

‘Daarin zitten maatregelen op het gebied van numerus fixus, opleidingstaal, Nederlandse taalvaardigheid en regievoering’, vatte Rutte samen. ‘Wij willen voor de korte termijn bestuurlijke afspraken maken met instellingen in de geest van die wet, dus over het beperken van de instroom waar nodig.’

Het kabinet is niet van plan om met nieuw beleid rond arbeidsmigratie te komen, antwoordde hij op vragen van Pieter Omtzigt. Er is immers geen deal rond arbeids- en asielmigratie, dus de bewindslieden kunnen niet verder. ‘Alles hangt met alles samen.’

‘Robbert Dijkgraaf, de minister van OCW, was slim’, voegde Rutte eraan toe. ‘Die is voortgegaan met zijn plannen voor studiemigratie, met volle steun van de ministerraad.’ Studiemigratie was ‘misschien nog enigszins te isoleren’ van de overige migratie, dacht Rutte.

Toch een motie

Zijn eigen partij, de VVD, dacht toch dat er méér mogelijk was dan Rutte zei. Fractievoorzitter Sophie Hermans diende samen met Omtzigt een motie in. Binnen Europa zou het kabinet alvast moeten inzetten op betere bewaking van de buitengrenzen en Nederland zou via de Arbeidsinspectie strengere eisen moeten stellen aan arbeidsmigranten. Bovendien zou Dijkgraafs wetsvoorstel ‘Internationalisering in balans’ nog dit jaar naar de Tweede Kamer moeten komen. 

Omtzigt en Hermans willen verder dat het recht op studiefinanciering voor EER-studenten wordt ingeperkt. In hun motie bepleiten ze een ‘wachttijd’ voor de toekenning van een studiebeurs en willen ze ook dat er regels komen tegen het aanvragen van studiefinanciering in twee landen tegelijk.

CDA-leider Henri Bontenbal keek ervan op. ‘Ik wil toch opmerken dat dit een heel verhaal is over wat er met migratie moet gebeuren, terwijl het kabinet daar nou juist op geklapt is’, zei hij. ‘Waarom hebben we het kabinet dan laten klappen? Dit had u toch gewoon nog in dit kabinet kunnen organiseren?’ Maar volgens Hermans lag het anders: haar wensen gaan eigenlijk verder en in het huidige kabinet lukte dat niet. 

Toch steunde het CDA de motie, net als SP, ChristenUnie, SGP, BBB, JA21, PVV en Forum voor Democratie (plus drie afgesplitste leden). Er was dus een ruime meerderheid voor.

Tekst: HOP, Bas Belleman