Mag je studenten wegsturen die net geen zestig punten halen? Op de Erasmus Universiteit moeten studenten alle vakken in één jaar halen. Zo niet, dan is het einde oefening. Ook als je bijna zestig punten hebt.

De rechter betwijfelde vorige maand in een voorlopige voorziening of dit wel legaal is. Studenten die minder dan zestig punten halen zijn niet per se ongeschikt voor de opleiding, denkt de rechter. En opleidingen mogen studenten volgens de wet alleen een bindend negatief studieadvies geven (om ze weg te sturen) als ze ‘kennelijk ongeschikt’ zijn.

Alleen maar tienen
Ben je ‘kennelijk ongeschikt’ als je 59 studiepunten haalt? De secretaris van de onderwijsrechtbank (het CBHO) geeft desgevraagd een voorbeeld. Stel dat een student alle vakken met alleen maar tienen haalt, maar voor één vak geen tentamen doet. Is die student dan ongeschikt omdat hij één studiepunt mist? Natuurlijk niet.

Wat de onderwijsrechter betreft is het dan ook een retorische vraag, zegt de secretaris van het CBHO, Monique van Fessem. ‘Je zult op zijn minst een hardheidsclausule moeten opnemen in de regels, zodat je bijzondere omstandigheden kunt meewegen.’

De EUR heeft de zaak inmiddels geschikt met de student en de rechter zal dus geen definitieve uitspraak doen. De retorische vraag zal daarom voorlopig boven de markt blijven hangen.

Nerveus
Sommige mensen worden daar nerveus van. De medezeggenschapsraad van de Hogeschool Rotterdam bijvoorbeeld, vroeg zich in haar vorige openbare vergadering af of het college van bestuur wel goed over de gevolgen van rechtszaken heeft nagedacht. Dit jaar experimenteert immers het Instituut voor Commercieel Management met een zestig punten-eis voor alle eerstejaars.

Maar wat de medezeggenschapsraad vergeet ook weet* is dat de regels van de Hogeschool Rotterdam al lang voorzien in allerlei escapes voor bijzondere studenten of studenten in bijzondere omstandigheden.

Uitzonderingen
Zo staat in de hogeschoolgids (artikel 9.11) dat wanneer zich ‘kennelijke onbillijkheden’ voordoen, de examencommissie of instituutsdirectie tot uitzonderingen kan beslissen. In de hogeschoolgids worden wel voorbeelden gegeven, maar wat precies ‘onbillijk’ (onredelijk, onrechtvaardig) is, blijft uiteindelijk vaag. Precies daarom kan de directie of examencommissie zelf afwegen of een student uitgezonderd moet worden of niet.

Artikel 9.11 verwijst ook naar ‘persoonlijke omstandigheden’, die elders in de gids staan omschreven. Daaronder vallen studenten die zich niet volledig op school kunnen richten door bijvoorbeeld een zwangerschap, familieomstandigheden of lichamelijke beperkingen. Maar ook ‘andere omstandigheden’ tellen, wat wederom compleet vaag is en juist aan de beoordelaar om verder in te vullen.

Deze hardheidsclausules (regels die uitzonderingen toestaan voor mensen die bijzonder hard getroffen worden door de regels) gelden voor alle studenten van de hogeschool. Maar naast deze algemene en vage clausules zijn er ook specifieke regels voor mensen die net niet genoeg punten hebben om hun propedeuse te halen. Of om een negatief studieadvies te ontlopen.

Drie punten te weinig
Zo kunnen studenten van deze hogeschool een extra kans voor een toets aanvragen als ze één, twee of drie punten te weinig hebben voor hun propedeuse of voor een positief studieadvies. (Bij de meeste opleidingen ligt de bsa-norm op 48 punten. Als studenten maximaal drie punten te weinig hebben, moeten ze wel zélf naar de examencommissie stappen voor een extra kans om onder een negatief bsa uit te komen. Dat gebeurde bijvoorbeeld niet in deze zaak.)

Op de algemene regel geldt weer een uitzondering voor de eerstejaars van Commercieel Management. Zij mogen tot maximaal acht punten onder hun bsa-norm (van 60 punten) zitten om in aanmerking te komen voor een extra herkansing. (Dat kunnen zijn twee kennisvakken, of één praktijkvak of de stage.)

Argumenten
Een eerstejaars van COM die zijn of haar propedeuse niet in één jaar haalt heeft daarom grofweg twee mogelijkheden. Als je acht punten of minder mist, kun je in de zomervakantie wellicht een extra kans krijgen om die punten alsnog te halen. Of je beargumenteert waarom de zestig punten-eis jou in het bijzonder ‘onbillijk’ hard treft. Bijvoorbeeld omdat je het hele jaar alleen maar tienen haalde, op één vak na.

Als je goede argumenten hebt en de examencommissie of directie gaan niet akkoord, dan kan de onderwijsrechter zich altijd nog over je zaak buigen. En gezien de retoriek uit zijn voorlopige vonnis zal hij dat graag doen.

Olmo Linthorst

*Update, 17:35 uur: De voorzitter van de studenten van de medezeggenschapsraad, Brian van der Sluijs, maakt in een reactie bezwaar tegen het woord ‘vergeet’. ‘De studentenraad heeft er juist voor gezorgd dat er een extra escape kwam voor studenten van COM. We hebben er wel degelijk kennis van.’