Fumiko Inoue is docente Japans bij de RBS-opleiding trade management gericht op Azië. ‘In de klas hebben we te vaak de illusie dat studenten alles snappen als we de stof goed hebben uitgelegd. Japans is een moeilijke taal en ik merkte regelmatig dat studenten niet alles begrepen hadden’

‘Vandaar dat ik me begon te oriënteren op andere lesvormen. Ik had weleens nagedacht over het maken van filmpjes, maar van een collega leerde ik hoe ik gesproken tekst kon toevoegen aan een powerpointpresentatie en dat vond ik veel makkelijker. Het enige wat ik nodig had was een microfoontje zoals je ook voor je telefoon gebruikt, oortjes en een computer of laptop, dus duur is het niet. Zo knutselde ik mijn eerste alternatieve les in elkaar.’

Vaatwasser
‘In een ‘gewone’ les gaf ik 20 minuten uitleg in grammatica en daarna gingen we 30 minuten oefenen. Nu leren studenten thuis de grammatica met behulp van mijn ingesproken powerpoints en oefenen ze in de les eerst 10 minuten individueel en daarna 40 minuten in groepsverband. Daardoor slijt de kennis beter in en lukt het mij om de hele les Japans te spreken in plaats van Japans, Engels én Nederlands. Ook dat is natuurlijk beter voor het leren.’

‘Het lukt mij nu om de hele les Japans te spreken’

‘Met mijn eerste presentaties was ik zo’n drie uur bezig, meestal ’s avonds en thuis. Daarom hoor je er ook huisgeluiden op, zoals het draaien van de vaatwasmachine.’
Gelach en herkenning in de zaal want veel docenten worstelen met het gebruik van nieuwe media en komen daar meestal in de avonduren pas aan toe.

Inoue vroeg haar onderwijsmanager om extra uren voor het ontwikkelen van haar digitale materiaal en die uren kreeg ze ook. Toereikend waren ze niet want alle begin is moeilijk, maar heb je je ingesproken powerpoints of filmpjes eenmaal gemaakt, dan kun je ze hergebruiken en komt die tijdsinvestering wel weer terug. ‘In het begin kostte het mega veel tijd, maar mijn werk is er echt leuker door geworden en belangrijker dan dat: het komt het onderwijs ten goede. ‘

Meeste voordeel voor gemotiveerde student
Inoue ziet dat studenten veel voordelen ervaren, vooral de gemotiveerden onder hen.
Zij kunnen de les ‘bijwonen’ zo vaak en wanneer ze maar willen, vaart maken door de lessen intensiever te volgen dan ze op school worden aangeboden en de gesproken powerpointlessen opnieuw gebruiken bij het voorbereiden van de toets. Bij de meeste studenten constateerde zij een hele snelle verbetering van de spreekvaardigheid.

Goede studenten pakken nog meer voordelen: zij kunnen de stof uitleggen aan studenten die de lessen niet hebben bekeken en dat geeft hen een extra verdiepingsslag.
Nadelen ziet ze ook. Studenten die de les thuis niet hebben gevolgd, zijn in het klaslokaal verloren en als zij niet alle zeilen bijzetten om de achterstand in te lopen, lukt dat helemaal niet meer. Daardoor kan een tweedeling in de klas ontstaan.

De eerste lichting studenten liet een iets verhoogd rendement op de toets zien.

Inoue werkt nog te kort met haar digitale materiaal om zware conclusies te kunnen trekken, maar de eerste lichting studenten liet een iets verhoogd rendement op de toets zien.

En de uitgevers dan?
In een geanimeerde discussie wisselden de docenten kennis en ervaring uit, maar het punt van de tijdsinvestering bleef terugkomen. ‘Waarom maken uitgevers dit digitale lesmateriaal niet voor ons?’, vroeg één van de aanwezigen zich af. ‘Voor leerlingen in het basis- en voortgezet onderwijs is er volop digitaal lesmateriaal.’

Omdat in het basis- en voortgezet onderwijs de scholen de boeken kopen en in het hoger onderwijs doen de individuele studenten dat. De uitgevers zijn bang voor het kopiëren van hun materiaal. Dat is in het basis- en voortgezet onderwijs veel beter in de hand te houden, weet een van de aanwezigen. En daarom ligt het initiatief in het hoger onderwijs bij de docenten en niet bij de uitgeverijen.

Een aanwezige docent maakt zich zorgen. Er zijn scholen in het voortgezet onderwijs die experimenteren met laptopklassen. ‘Die kinderen doen bijna alles digitaal. Die schrikken zich rot als ze over een paar jaar op een hogeschool komen en een boek voor hun neus krijgen. We moeten opletten dat we de aansluiting met de volgende generatie studenten niet gaan missen. We moeten aan de bak. We kunnen niet lang meer wachten.’

Dorine van Namen