Bij nader inzien had de reorganisatie van de diensten op zijn minst een jaar uitgesteld moeten worden, denkt Fons van Maldeghem, voorzitter van de centrale medezeggenschapsraad van de Hogeschool Rotterdam. Dit zegt hij over de manier waarop de cmr wordt betrokken bij besluiten van het bestuur. Dat gebeurt regelmatig te laat en onder druk van korte deadlines. ‘Sommige besluiten zijn als een rijdende trein waar je niet meer kunt uitstappen. Als het bestuur de cmr te laat informeert, wordt het voor ons moeilijker om een inhoudelijke bijdrage te leveren. Of om nog “nee” te zeggen’, aldus de voorzitter van de raad.

Tegendenken
Van Maldeghem ziet het als zijn taak om enthousiaste bestuurders met de mogelijke negatieve consequenties van hun besluiten te confronteren, maar daar is tijd en onderzoek voor nodig. ‘Mensen zijn geneigd in hun enthousiasme alleen de voordelen en positieve scenario’s van een besluit voor ogen te houden. Het is onze taak om ze zo vroeg mogelijk ook serieus over de negatieve scenario’s te laten nadenken. In de besluiten moet daarop geanticipeerd kunnen worden.’

Bij de reorganisatie is dat niet goed gegaan. De cmr heeft steeds veel kritiek geuit op de onvolledige plannen van het bestuur, maar onder druk van deadlines is er uiteindelijk toch mee ingestemd. Wat nu vooral mist, zegt Van Maldeghem, zijn duidelijke criteria waaraan je over een paar jaar kunt afmeten of de reorganisatie een succes is geweest of niet. ‘We zitten nu wel onder de Berenschotnorm (vergeleken met het aantal docenten is de hoeveelheid ondersteunend personeel gedaald, red.), maar als dat het enige doel was, hadden we niet al die diensten op z’n kop hoeven zetten.’

Rommelige procedure
De instemmingsprocedure voor de reorganisatie verliep haastig en rommelig. Niet alleen hadden veel partijen er iets over te zeggen (zoals de cmr en de personeelsgeleding daarvan, het inspraakorgaan diensten en de vakbonden), ook haalde het bestuur geregeld haar deadlines niet voor het aanleveren van stukken.

Dit in tegenstelling tot de medezeggenschapsraden. Die hebben formeel steeds ruim een maand de tijd om een voorgenomen besluit van het bestuur te beoordelen, maar ze wrongen zich regelmatig in allerlei bochten om hun eigen termijnen zo kort mogelijk te houden. Zo kon de deadline van 1 januari, die door alle betrokkenen steeds ‘erg optimistisch’ werd genoemd, uiteindelijk toch gehaald worden.

Ook de vergadering van de cmr waarop de leden instemden verliep erg bijzonder. Van ‘nee, tenzij’ naar ‘ja, mits’, hoe ging dat? nee tenzij het verslag.

Spoedklussen
Van Maldeghem doet deze uitspraken in reactie op twee recente ‘spoedklussen’ voor de cmr: instemmen met een nominaal bsa voor COM en met een numerus fixus bij acht andere opleidingen (later werden dat er vijf). Het plan om het bsa bij COM te maximeren verraste de cmr, twee maanden geleden. De medezeggenschapsraad moest er uiteindelijk op de laatste vergadering van het jaar over stemmen, terwijl de toekomstige studenten van COM al voorgelicht waren alsof het bsa van zestig punten een feit was.

Dat de cmr hierover te laat werd geïnformeerd is misschien wel weer terug te voeren op de reorganisatie van de diensten, denkt Van Maldeghem. Ook de concernstaf die de collegebesluiten moet voorbereiden is immers samengegaan met andere diensten en staat onder leiding van een nieuwe directeur. Tijdens de eerste vergadering over het verhoogde bsa, in april, toen de cmr net in de wandelgangen van de plannen had vernomen, vroeg de raad aan het college van bestuur waarom het hier nog niet officieel over was ingelicht. Bestuursvoorzitter Ron Bormans zei ter plekke dat hij in de veronderstelling was dat de directeur van concernstaf de cmr al gemaild had om ze in te lichten over zijn voornemen.

Duidelijke criteria
Toch is Van Maldeghem in het geval van COM wel degelijk tevreden met het eindresultaat. ‘Eerder geïnformeerd worden was natuurlijk beter geweest. Maar de procedure rondom het bsa heeft laten zien dat we ook ‘nee’ kunnen zeggen als het moet.’ Ruim twee weken geleden stemde de cmr niet in met het hogere bsa. De vergadering werd toen twee weken geschorst zodat het bestuur samen met enkele cmr-leden een compromis kon uitwerken. Dat werd afgelopen maandag, op de heropende vergadering, goedgekeurd. (Vijf leden stemden toen nog steeds tegen, negen voor.)

Twee weken geleden kreeg Ron Bormans waar hij eerder om vroeg: kritische studenten.

Bovendien heeft Van Maldeghem in dit dossier iets bereikt dat bij de reorganisatie niet gelukt is: het opstellen van duidelijke criteria vooraf. ‘COM mag nu een jaar met een hoger bsa experimenteren, maar het was nog onduidelijk volgens welke criteria dit een succes genoemd kon worden. De afgelopen weken hebben we als cmr suggesties gedaan hierover en die zijn door het bestuur overgenomen.’

COM had zelf al op enkele onderwerpen een nulmeting laten uitvoeren onder studenten. Daaraan heeft de cmr een waslijst aan criteria toegevoegd. Bovendien heeft het college toegezegd komend jaar op drie momenten uitvoerige rapportages te publiceren waarin duidelijk wordt of de kwaliteit van het onderwijs, de student- en docenttevredenheid en het studiesucces omhooggaan.

Het Instituut voor Commercieel Management gooit het onderwijs om. Compenseren van onvoldoendes, een maximaal bsa en minder herkansen. Dit zijn de plannen.

Nog meer haast
De andere haastklus, de numerus fixus, kwam nog later binnen, maar is volgens Van Maldeghem juist een voorbeeld van het feit dat haast niet altijd problematisch is. ‘Als verpleegkunde veel te veel eerstejaars dreigt te krijgen en daar zijn geen stageplaatsen voor, dan is een numerus fixus daar een eenvoudige kwestie. Bovendien weten de instituutsmedezeggenschapsraden prima hoe de vork in de steel zit, dus die kunnen op dit punt heel goed een besluit nemen. Daarom kon dit onderwerp in minder dan een week afgedaan worden.’

Wel zat er bij het verzoek tot instemming dat de raad kreeg een addertje onder het gras. Ergens achterin de stapel aanvragen voor een numerus fixus vroeg de directie van de lerarenopleidingen om ook de deeltijdopleiding geschiedenis af te schaffen. Er zouden te weinig studenten rondlopen. Dat was tegen het zere been van de cmr: moest die nu zonder grondig overleg en onderzoek hals over kop een opleiding stoppen?

Het college van bestuur had al ingestemd met dit verzoek van de lerarenopleidingen, maar zich kennelijk niet gerealiseerd dat de cmr instemmingsrecht heeft op het starten of stoppen van opleidingen. Zo stond achter het collegebesluit simpelweg dat de cmr erover geïnformeerd zou worden, en niet, zoals gebruikelijk, dat het hen ‘ter instemming’ voorgelegd werd. Nadat de cmr hierover zijn beklag deed, werd dit besluit weer ingetrokken; er zal na de zomer waarschijnlijk weer over gepraat worden.

Dat het besluit om deeltijd geschiedenis te stoppen überhaupt in het pakket aanvragen voor numeri fixi terechtkwam, was een foutje. En het besluit om deeltijd geschiedenis te stoppen had nog niet genomen moeten worden, zo erkende het bestuur tegenover de cmr.

Verbeteringen
Het college van bestuur lijkt de problemen rondom het instemmingsproces te erkennen. Tijdens de vergadering afgelopen maandag liet Ron Bormans weten na de zomer nog eens over de gang van zaken te willen praten. (Bormans laat desgevraagd weten niet op dit artikel te willen reageren. Wel schrijft hij in zijn eerstvolgende blog van 10 juli over de discussie met de cmr over COM.)

En Van Maldeghem ziet ook structurele verbeteringen. ‘De secretaris van het cvb is bevlogen bezig om het proces beter te laten verlopen en om het belang van een gedegen instemmingsprocedure tussen de oren van de directeuren te krijgen.’

Einddatum: 2020
Maar over de reorganisatie is Van Maldeghem pessimistisch gestemd. De zoveelste deadline voor het inleveren van verbeterde plannen is niet gehaald. Nu dreigen bijvoorbeeld de werkplannen die zijn opgesteld voor dit kalenderjaar pas eind september goedgekeurd te gaan worden – als ze dan tenminste afdoende verbeterd zijn. Hij heeft al de datum 2020 horen vallen als einddatum van de reorganisatie.

13 voorwaarden, 1 voldaan. De reorganisatie van de diensten duurt nog even…

Wat volgens Van Maldeghem veel beter had gemoeten zijn de probleemanalyse en een meting vooraf. ‘De reorganisatie ging niet alleen over Berenschot, maar ook over meer doen met minder, en over minder verkokering. Ik zie ze nog preken, de leden van het cvb. Maar of dat zal lukken weten we niet. We kunnen het ook niet weten want we kunnen het niet meten. Als een student dit in een afstudeeronderzoek had verwerkt, dan had hij er een onvoldoende voor gekregen.’

Olmo Linthorst