‘Toelatingstoetsen zorgen niet voor betere leraar’, is de letterlijke kop in dagblad Trouw, daarmee doelend op de toelatingstoetsen die in 2015 landelijk zijn ingevoerd op de pabo.

Om aan de pabo te mogen studeren, moeten aankomend studenten een havodiploma hebben en examen hebben gedaan in de vakken geschiedenis, aardrijkskunde en natuur & techniek. Zitten deze vakken niet in hun profiel of komen ze van het mbo, dan moeten ze eerst een of meerdere toelatingstoetsen afleggen.

Komend collegejaar gaat de eerste lichting studenten die via de nieuwe toelating instroomde, beginnen aan het afstudeerjaar. In het vorige week verschenen rapport Onderwijs aan het werk-2018 van kenniscentrum in arbeidszaken CAOP en Tilburg University worden de kenmerken van de instroom van de pabo en de tweedegraadslerarenopleidingen onderzocht en daarbij is ook naar de toelatingstoetsen gekeken.

‘Selectie heeft niet de uitwerking die het had moeten hebben’

Frank Cörvers, hoogleraar onderwijsarbeidsmarkt en een van de samenstellers van het rapport, noemt de invoering van taal-, reken- en toelatingstoetsen in Trouw ‘een flop, zou je kunnen zeggen’: ‘De selectie van studenten heeft niet de uitwerking gehad die het had moeten hebben.’

In het rapport wordt dit onder andere onderbouwd met een vergelijking van eindexamencijfers van instromers uit 2006 en 2015. De lichting 2015 scoort niet beter dan die uit 2006, terwijl – zo staat in het rapport – ‘deze stijging wel was verwacht’. Nog altijd zijn het de goede vmbo’ers, de gemiddelde havisten en de minder goede vwo’ers die voor de pabo kiezen.

‘Betere leraar? Dat weten we nog niet!’

Dit bericht zorgde voor gefronste wenkbrauwen bij onderwijsmanager Anita Derks van de pabo. Om meerdere redenen. ‘Ten eerste klopt de kop van het artikel niet’, stelt Derks. ‘Die luidt: Toelatingstoetsen zorgen niet voor betere leraar, terwijl we dat simpelweg nog niet weten. We hebben nog geen afgestudeerden van de lichting 2015, dus kunnen wij dit nu nog niet vaststellen.’

Ook is Derks verrast dat de eindexamencijfers gebruikt worden om het succes van de toelatingstoetsen te wegen. ‘De eindexamencijfers van lichting 2015 zijn niet hoger dan die van tien jaar ervoor, maar daar gaat het bij de toelatingstoetsen niet om. Het doel was niet om mensen met hoge examencijfers op de pabo te krijgen, maar te zorgen dat instromers voortaan eenzelfde basisniveau zouden hebben.

‘Ik ben blij dat we nu geen studenten meer binnenkrijgen die al jaren geen geschiedenis of aardrijkskunde hebben gehad. Doordat instromers nu een gedeeld algemeen kennisniveau hebben, kunnen we studenten leren hoe zij kinderen aan het leren krijgen. Dat is de kern van ons vak.’

Dalende instroom

Het rapport beoordeelt de merites van de maatregelen niet alleen op het niveau van de studenten, maar ook op de kwantitatieve instroom. Die is in 2015 fors gedaald. Op de HR halveerde het aantal eerstejaars zelfs in dat jaar. Was er eerst nog de hoop dat de gedaalde instroom gecompenseerd zou worden door een veel hoger studierendement (en dus een hoger verwacht aantal afgestudeerden), later werd duidelijk dat deze twee zaken niet tegen elkaar weggestreept kunnen worden. Gevolg: de kwaliteitsmaatregel draagt onbedoeld bij aan het lerarentekort. In die zin zijn de toelatingstoetsen inderdaad geen succes.

‘Maar’, zegt onderwijsmanager Derks, ‘we zijn ons aan het herstellen. De instroom is nog niet op het niveau van voor 2015, maar we zijn wel met 36 procent gestegen ten opzichte van 2015/16 en hebben nu ook instromers in februari.’ Derks benadrukt verder dat al deze maatregelen niet geïsoleerd kunnen worden bekeken. Tegelijkertijd met de invoering van de toelatingstoetsen, werkte de pabo aan het curriculum en de studiebegeleiding.

Wel bedenkingen, geen intentie pabo’s in kwaad daglicht te stellen

In een reactie aan Profielen geeft hoogleraar Frank Cörvers aan dat het niet zijn bedoeling is geweest om pabo’s in een kwaad daglicht te stellen. ‘Het was wel mijn intentie om bedenkingen te uiten bij de maatregelen van de entree- en toelatingstoetsen na 2006, zonder daar iemand de schuld van in de schoenen te schuiven, en al zeker niet de pabo’s.’

Volgens Cörvers is het effect van deze maatregelen (na 2006) op de kwaliteit van de instroom ‘vooralsnog’ beperkt. Dat wordt in de publicatie gemeten aan de hand van de eindexamencijfers, uitvalcijfers en vijfjaarsrendement. ‘Er zijn wel lichtpuntjes, zoals de lagere uitval van de lichting 2015, maar ter relativering daarvan: de p-uitval is teruggedrongen naar het niveau van 2012-2013. Verder vallen nog steeds veel mannen uit, in of direct na het eerste jaar, en stoppen veel studenten met een migratieachtergrond.’

Cörvers noemt dit een ‘schamel resultaat’, zeker als je de ‘enorme daling van de instroom van de pabo’s in ogenschouw neemt. Daarom noemde ik de maatregelen “een flop, zou je kunnen zeggen”. Dat zinnetje “zou je kunnen zeggen” staat er niet voor niks. Daarmee bedoel ik “misschien een flop”.’ En ja die kop, die klopt niet, vindt ook de hoogleraar. ‘Die is in het geheel niet correct, want we weten nog niets van hoe de huidige studenten straks zullen functioneren als leraar.’

Tekst: Esmé van der Molen
Illustratie: Bo-Danique Blom