Het percentage studenten dat binnen een jaar de propedeuse afrondt, is bij de opleidingen vormgeving en docent beeldende kunst en vormgeving (dbkv) net zo hoog als bij de opleiding commerciële economie. Bij deze laatste opleiding is sinds 2015 het halen van de propedeuse een harde eis om door te mogen studeren. Bij vormgeving en dbkv is die eis er niet. De grens voor een negatief bindend studieadvies (bsa) is daar ‘gewoon’ op 48 punten blijven staan.

De twee kunstopleidingen laten daarmee zien dat een hoog bsa niet de enige manier is om studiesucces te vergroten. Tot nu toe lukte het alleen industrieel product ontwerpen (ipo) om het rendement van commerciële economie duurzaam te evenaren. Ipo heeft het bsa in hetzelfde jaar als commerciële economie verhoogd, maar de ontwerpopleiding koos voor een tussenweg en legde de lat op 52 punten.

‘Bsa afschaffen’

De hoogte van de bsa-eis staat in de belangstelling sinds de minister van Onderwijs begin dit jaar ‘een steen in de vijver’ gooide door te suggereren dat de bsa-eis omlaag zou moeten. Bij de Zwolse hogeschool Windesheim zorgde dat voor het plan om het bsa volledig af te schaffen. Twee weken geleden bleek dat het bestuur van Windesheim daar de handen niet voor op elkaar krijgt.

Een dag later kwam op de Hogeschool Rotterdam de commissie Studiesucces met de aanbeveling om de bsa-eis juist te verhogen. Studenten varen wel bij hogere verwachtingen, zo ziet de commissie, en daar hoort volgens haar dus een hoge bsa-eis bij, als ‘sluitstuk’ van een heel aantal onderwijsverbeteringen.

Twee opleidingen overwegen 60 punten-eis

Uit een rondgang van Profielen langs 61 opleidingsmanagers van de hogeschool blijkt nog niet veel animo voor het verhogen van het bsa. Van de vijftien opleidingsmanagers die op vragen hierover reageren, zegt alleen Sybren Louwsma van finance & control (voorheen bedrijfseconomie) dat hij best een maximale bsa-eis zou willen. Maar dan alleen als sluitstuk van een volledig nieuw curriculum dat nog bedacht moet worden. Of het bsa bij finance & control ook daadwerkelijk omhooggaat, is nog geen uitgemaakte zaak.

De manager van logopedie laat weten dat haar team sinds kort serieus naar het bijstellen van de bsa-eis kijkt. ‘Door het rapport (van de commissie Studiesucces, red.) en het besef dat we aan de bsa-norm kunnen tornen, is het pas een aandachtspunt geworden’, mailt Dian Verberne. Of het bsa er ook echt wordt opgeschroefd, moet het team nog besluiten.

Andere teams zeggen serieus naar het rapport te willen kijken; hun eerste aandacht gaat echter niet uit naar de hoogte van het bsa. Zo is werktuigbouwkunde bezig met een nieuw curriculum, met daarin elementen die ook in het rapport studiesucces staan, mailt onderwijsmanager Robbert Hoogendijk. Maar: ‘We zij nu niet zover dat we ook het 60 punten-bsa kunnen hanteren.’ Ook zijn er teams die eerst hun huidige curriculum willen verbeteren.

‘Sommige studenten zien pas later het licht’

Onderwijsmanager Erik van Dijk van informatica en technische informatica denkt een heel andere kant op. Hij zou het bsa liever afschaffen dan verhogen. ‘Voor wie zijn studenten die iets langer over hun opleiding doen eigenlijk een probleem? Ik geloof oprecht dat sommige studenten pas later in hun studie het licht zien. Moeten we daarom niet standaard naar vijfjarige hbo-opleidingen overgaan, in plaats van een leerfabriek te worden waar we studenten zo snel mogelijk doorheen willen helpen?’

‘Geen grote conclusies’

Het is ook mogelijk meer studenten aan een diploma te helpen zónder aan de bsa-eis te tornen, laten de twee WdKA-opleidingen zien. Probleem is alleen dat nog niet helemaal duidelijk is waar het succes bij deze opleidingen uit voortkomt. De twee opleidingen zijn voorzichtig in het trekken van conclusies na één goed jaar.

Onderwijsmanager Roger Teeuwen van de opleiding vormgeving mailt dat het rendement niet het hoofddoel was van de onderwijsvernieuwing. ‘Eigenlijk stonden vooral het ritme van het onderwijs en de ontplooiing van de student centraal. We wilden de artistieke ontwikkeling van studenten verbeteren.’

Het rendement ziet er goed uit, maar vóór Teeuwen er ‘grote conclusies’ aan verbindt, wil hij eerst de resultaten van dit jaar afwachten. Dat geldt ook voor onderwijsmanager Joke van Foeken van dbkv.

Grote vakken met compensatie

Vormgeving en dbkv hanteren dezelfde aanpak in hun nieuwe curriculum. De meest in het oog springende – en volgens Van Foeken belangrijkste – maatregel, is de indeling van het jaar in trimesters. Er zijn drie ‘normale’ lesperiodes (van 16, 8 en 8 weken), met na de eerste en laatste periode een ‘plusweek’ (van enkele weken) voor ofwel een herkansing of voor zelfgestuurd onderwijs.

Ook zijn de vakken groter geworden, vertelt Van Foeken. ‘Als je voorheen één klein vak niet haalde, had je je propedeuse niet gehaald. Nu zit zoiets in grote modules waarbinnen je als het ware kleine onderdelen met elkaar kunt compenseren.’

De onderwijsvernieuwing sluit daarmee aan bij adviezen van de commissie Studiesucces, om concurrentie tussen vakken en tentamens te vermijden. Ook het toestaan van compensatie in het eerste jaar is een aanbeveling van de commissie.

Opleidingen met selectie

Dbkv en vormgeving zijn geen typische hbo-opleidingen, al is het maar omdat ze studenten selecteren voordat ze aan de opleiding mogen beginnen. Toch was dat tot nu toe geen reden voor spectaculaire rendementen bij de twee opleidingen. Tot vorig jaar scoorde vormgeving gemiddeld iets boven de veertig procent en dbkv iets eronder, waar op de HR gemiddeld zo’n dertig procent van de eerstejaars zijn propedeuse haalt.

Dbkv is een kleine opleiding, met een instroom van zo’n dertig à veertig studenten per jaar. Vormgeving krijgt jaarlijks zo’n driehonderd nieuwe studenten binnen.

Bouwkunde en ‘biomedisch’

Er zijn meer opleidingen die hun rendement afgelopen jaar plots zagen stijgen, zij het minder hard dan bij de twee kunstopleidingen. Dat van bouwkunde steeg de afgelopen jaren al van nog geen twintig naar dertig procent en nu naar 44. Biologie en medisch laboratoriumonderzoek (bml) van net geen dertig naar iets meer dan veertig procent.

Ook hier melden onderwijsmanagers maatregelen die zo uit het commissie-advies hadden kunnen komen. Zo heeft ook bouwkunde kleinere vakken in grotere modules samengebracht, waardoor vanzelf een soort compensatie ontstaat tussen de verschillende onderdelen van een module. Ook is er veel minder concurrentie tussen vakken en tentamens. Dat levert volgens onderwijsmanager Willy Leferink vooral veel focus op: ‘En die focus is zonder meer de belangrijkste reden dat het aantal eerstejaars met een propedeuse is toegenomen.’

Gedeelde inspiratiebronnen

Voor bml geldt dat er veel dezelfde inspiratie rondwaart op de opleiding als bij de commissie Studiesucces. Onderwijsmanager Margriet Langenberg van bml heeft jaren geleden in een andere functie meegewerkt aan de onderwijsvisie van het economisch domein en heeft deze ervaring en inzichten gebruikt voor de curriculumvernieuwing van bml. Ook gebruikten ze het inmiddels beruchte boekje van Henk van Berkel en anderen, Studiesucces bevorderen: het kan en is niet moeilijk uit 2012. Dit boekje was destijds voor commerciële economie een belangrijke inspiratiebron en wordt nu ook door de commissie Studiesucces als een belangrijke bron genoemd voor haar evidence based verbeteradviezen (waarbij gezegd moet worden dat door een gebrek aan precieze bronvermeldingen moeilijk te zien is welke maatregelen de commissie precies uit welke bron heeft overgenomen, en dus ook op welk bewijs ze zijn gebaseerd). Bml heeft een hogere bsa-eis overwogen, maar uiteindelijk niet ingevoerd.

Bij dbkv hoeft de bsa-eis niet omhoog, vindt Joke van Foeken. ‘Nee, niet voor dbkv’, is haar reactie. ‘Maar ik ben ook onderwijsmanager van leisure & events management en daar zie ik een 60 punten-bsa wel voor me’.

Tekst: Olmo Linthorst, m.m.v. Jos van Nierop
Illustratie: Aileen Melief

Lees ook:

Commissie Studiesucces: Over 3 jaar bij alle HR-opleidingen 60 punten-bsa

Profielen, het onafhankelijke nieuwsmedium van de Hogeschool Rotterdam, deelt wekelijks artikelen op Linkedin. Ben jij onze nieuwe connectie?