Tanya Dimitrova is lecturer of marketing aan de Rotterdam Business School (RBS). Ze maakte in haar geboorteland Bulgarije de val van het communisme van dichtbij mee.

‘Ik groeide op in Bulgarije dat tot 1989 een communistisch land was. Als kind had ik de sterke overtuiging dat ik ook een echte communist zou worden. Je wordt zo opgevoed en dan ga je daarin geloven. Later, als student, werden mijn ogen geopend voor het feit dat het een totalitair regime was.

‘Ik ging studeren aan een universiteit in de hoofdstad Sofia en door te praten met medestudenten veranderde ik van gedachten over het communisme. Een aantal van hen was progressief en goed op de hoogte van wat er allemaal in de wereld gebeurde. Tijdens ondergrondse bijeenkomsten hadden we het met elkaar over de communistische partij, hoe we van de westerse wereld werden weggehouden – het was op de Russische zenders na verboden om tv te kijken – en hoe ons wereldbeeld hierdoor gemanipuleerd werd. We leerden over onszelf en hoe we ons wilden ontwikkelen.

‘Er was in de jaren daarvoor veel bloed vergoten, vooral toen de partij in 1984 alle moslimnamen verbood en moskeeën sloot. Veel Bulgaarse Turken vluchtten het land uit (tijdens de zogeheten Bulgariseringscampagne vluchtten zo’n 350.000 Turken, red.), anderen raakten gewond of werden vermoord als ze zich verzetten. Ook veel van mijn medestudenten verdwenen, en niemand die er iets van zei. In het communistische tijdperk werden hoogopgeleiden en intellectuelen in werkkampen opgesloten. Het regime wilde van ze af omdat ze bang waren dat ze een verandering teweeg zouden brengen.

‘Die verandering kwam er uiteindelijk toch en begon bij ons, de studenten. We bezetten alle universiteiten in Sofia. Weken zaten we in de universiteit waar we kookten en muziek maakten. Uiteindelijk gingen we ook de straat op om te demonstreren. En iedereen volgde ons. Er ontstond een beweging. In november 1989 viel de Berlijnse Muur en werd het regime in Bulgarije neergehaald door het leger, al ging het niet zo barbaars als in Roemenië. Onze communistische leider, Todor Zhivkov, werd niet vermoord zoals Ceaușescu (de communistische leider van Roemenië die samen met zijn vrouw werd geëxecuteerd, red.)

‘Na 1989 veranderde er veel, maar Bulgarije is nog altijd geen volledig democratische samenleving. Veel ouderen, onder wie mijn moeder, missen de tijd van het communisme. Er zaten namelijk ook goede kanten aan. Onder het gewone volk was veel gelijkheid, iedereen had een baan en gelijke rechten. Er was wat betreft baankansen ook geen ongelijkheid tussen mannen en vrouwen.

‘Toen ik naar Nederland kwam, was ik dan ook verrast dat vrouwen hier vanuit de historische traditie thuis moesten blijven. Dat kenden we niet in Bulgarije. In die zin was Bulgarije geëmancipeerder. Ik kende in die tijd het woord ongelijkheid niet eens.

‘Dat ik zo’n veertien jaar geleden naar Nederland kwam, was vanwege de liefde. Het eerste jaar kon ik niet veel doen, want zolang ik moest wachten op mijn verblijfsvergunning mocht ik niet studeren of werken. Daarom ging ik heel veel gamen. Ik speelde de online 3D-shooter Quake II, en even was ik zelfs tweede op de wereldranglijst. Niemand geloofde trouwens dat ik een vrouw was. Ik kon niets doen behalve gamen, maar dat was niet echt de carrière die ik voor ogen had.

‘Toen ik mijn verblijfsvergunning eenmaal had, ben ik digitale marketing gaan studeren. Ik was altijd al geïnteresseerd in digitalisering en technologische ontwikkelingen en zag destijds al dat mobiele applicaties en immersive experience belangrijk zouden worden. Ik ben dan ook erg trots op de minor digital marketing die ik heb opgezet. We zijn nu vijf jaar onderweg en zeer succesvol. Het is de grootse minor van de RBS geworden, in september beginnen 120 studenten. We zijn toonaangevend in deze richting.

‘Het mooie aan digitale marketing is dat je het op zoveel verschillende manieren kunt gebruiken, ook om anderen te helpen. Tijdens een bezoek aan Desmond Tutu in Amerika – een vriendin van mij interviewde hem voor een boek en ik mocht de camera bedienen – kwam ik in contact met de oprichter van de stichting Out of Africa die zich inzet voor verbannen kinderen in Zuid-Afrika. Ze zocht studenten die vrijwilligerswerk wilden doen en vroeg of ik haar misschien kon helpen. Dat heb ik gedaan. Sinds drie jaar ga ik met studenten naar Zuid-Afrika en organiseer ik fundraisingcampagnes met hen. Op die manier leren studenten over marketing en online communicatie, terwijl we kinderen helpen in Zuid-Afrika.

‘De kinderen zijn aan hun lot overgelaten en het is ongelooflijk wreed wat er met hen gebeurt. Ze zijn op alle mogelijke manieren misbruikt en moeten zien te dealen met de wereld waarin ze terechtgekomen zijn. Ze hebben geen idee wat ze moeten doen en hoe ze hun levens moeten leven. Een van de jongens wordt A.L.A.P. genoemd. Dat staat voor As Low As Possible. Hij heeft altijd zijn zonnebril op omdat hij zich zo voor zichzelf schaamt dat hij mensen niet direct in de ogen durft te kijken. Ik zie hem zelfs worstelen als hij over zichzelf moet vertellen. Er zijn veel jongens zoals hij.

‘Gelukkig zijn er ook succesverhalen om deze jongeren te inspireren. Dit jaar zijn we met vijfentwintig studenten op bezoek geweest bij Sihle Tshabalala. Hij is een ex-gedetineerde die in de gevangenis leerde coderen en eenmaal op vrije voeten een coderingsschool opende in een township. Hij leert de kinderen coderen en geeft ze daarmee een kans op de arbeidsmarkt. Hij is een van de sociale ondernemers met wie we samenwerken en hij reist inmiddels de hele wereld over met zijn verhaal. Op zijn manier is hij ook een marketeer. Het is geweldig om te zien wat hij doet. Dit zijn de echte helden. En hij is niet de enige, er zijn veel van dit soort verhalen.

‘Marketing gaat over hoe je ideeën en projecten communiceert en daarmee kan veel positiefs gedaan worden. Ik ben daar erg enthousiast over. Ik weet dat binnen de hogeschool wordt bezuinigd op een aantal projecten, maar ik hoop dat we met het project Out of Africa kunnen doorgaan.’

Tekst en fotografie: Wietse Pottjewijd

Volg ons op Instagram