Ga direct naar inhoud
Profielen | Profielen translated
28 maart 2024

Zwart logo Profielen

Onafhankelijk nieuws van de Hogeschool Rotterdam

Patricia Vuijk

‘Mijn indruk is dat meisjes zich steeds jonger op social media begeven en daar dus ook steeds eerder ernstige gevolgen van ondervinden’

Lector Patricia Vuijk doet onderzoek naar vriendschappen tussen meisjes in de vroege adolescentie. ‘Meisjes zijn meer dan jongens geneigd om hun zorgen en problemen met elkaar te delen. Maar als de focus van die gesprekken heel erg ligt op het herkauwen van negatieve emoties en problemen, ontstaan er processen die depressieve klachten aanjagen.’ 

‘We zijn momenteel bezig met het voorbereiden van een grote onderzoekaanvraag samen met de VU en Coventry University en samenwerkingsverbanden voor primair onderwijs, partners van het lectoraat. Het gaat om een aanvraag van zeven ton, dus het is best een grote en ingewikkelde aanvraag. Ik was al eerder van plan om hiermee aan de slag te gaan maar besloot pas echt te beginnen met schrijven na een gesprek dat ik enkele weken geleden had met een meisje van acht.

‘Ik sprak haar omdat ik was gevraagd om de Zomercampus010 van de gemeente Rotterdam te evalueren. Ik moest inventariseren wat de Zomercampus met het zelfvertrouwen van de kinderen had gedaan, maar tijdens de gesprekken ging het vanzelf ook over andere dingen. Ik vroeg onder andere hoe het ging op school. Bij veel meisjes kwamen opvallend veel sociale thema’s ter sprake, zoals pesten en de druk die social media op hen uitoefent.

‘Bij veel meisjes kwamen opvallend veel sociale thema’s ter sprake, zoals pesten en de druk die social media op hen uitoefent.’

Het meisje van acht vertelde dat ze op school werd gepest en dat ging door als ze thuiskwam via WhatsApp en Instagram. Ze werd er de hele dag continu mee geconfronteerd en bleef maar op haar telefoon kijken om te weten wat er allemaal over haar werd geschreven. Daardoor kon ze ’s avonds moeilijk slapen en de volgende ochtend als ze weer naar school ging begon alles weer van voren af aan.

‘Haar verhaal raakte me. Ze vertelde dat meisjes van zeven en acht, met wie ze eerst vriendinnen was, en tegen wie ze van alles in vertrouwen had verteld, zich op een gegeven moment tegen haar keerden. Alles wat ze met hen had gedeeld, vertelden die meisjes door aan andere meisjes. Op WhatsApp werden haar verhalen, die op zich al heftig genoeg waren, aangedikt en verdraaid. De vriendinnetjes die ze toen nog had, keerden zich onder invloed van social media ook tegen haar.

‘Op WhatsApp werden haar verhalen, die op zich al heftig genoeg waren, aangedikt en verdraaid.’

‘Enerzijds ging het om negeren en anderzijds ook om expliciet geven van negatieve feedback. Ze plaatsten negatieve reacties op haar Instagram of waren juist heel erg intensief bezig met het prijzen van elkaar, terwijl zij werd overgeslagen en helemaal nooit hartjes of duimpjes kreeg. Ze zei dat ze zich somber voelde. Het meisje vroeg op een gegeven moment aan mij: “Hoe maak je eigenlijk betrouwbare vrienden?” Ik had daar niet direct een antwoord op.

‘Mijn indruk is dat meisjes zich steeds jonger en steeds intensiever op social media begeven en daar dus ook op steeds jongere leeftijd ernstige gevolgen van ondervinden. De negatieve impact van negatieve sociale interacties op hun mentale welzijn kunnen jonge meisjes vaak nog niet goed inschatten. Ze voelen zich somber, angstig of onrustig, maar ze leggen niet altijd expliciet de link met wat er allemaal binnen vriendschappen en op social media gebeurt.

‘De negatieve impact van negatieve sociale interacties op hun mentale welzijn kunnen jonge meisjes vaak nog niet goed inschatten.’

‘Als het over pesten gaat dan zijn scholen vooral gericht op meisjes die geïsoleerd zijn en geen vriendinnen hebben. Dat zijn de meisjes van wie je weet: die moet je in de gaten houden als het gaat om de ontwikkeling van angst en depressie. Er is alleen veel minder aandacht voor wat er gebeurt binnen vriendschappen tussen meisjes.

‘Meisjes zijn meer dan jongens geneigd om hun zorgen en problemen met elkaar te delen en hechten ook meer waarde aan de steun die ze elkaar kunnen geven. Maar als de focus van die gesprekken heel erg ligt op het herkauwen van negatieve emoties en problemen, dan ontstaan er processen die depressieve klachten aanjagen. Dit noemen wij met een vakterm “co-rumineren”. Co-rumineren is een belangrijke risicofactor voor de ontwikkeling en het verergeren van depressieve klachten.

‘Co-rumineren is een belangrijke risicofactor voor de ontwikkeling en het verergeren van depressieve klachten.’

‘Wat ook kan gebeuren is dat een vriendschap eindigt als een van de twee meiden co-rumineert maar de ander niet. Degene die meer oplossingsgericht is, is het op een gegeven zat en trekt zich terug. Daardoor verslechteren vriendschapsbanden, en daar krijgen co-ruminerende meisjes ook depressieve klachten van. Ze voelen dat die vriendin wegloopt, minder beschikbaar is, minder luistert en minder supportive is. Ze realiseren zich onvoldoende dat dit komt omdat ze zelf in gesprekken continu de nadruk leggen op negatieve gevoelens en problemen.

‘Veel onderzoek naar dit soort problematiek richt zich op het voortgezet onderwijs en daar weten we al behoorlijk wat vanaf. Er is echter nog geen preventieprogramma voor scholen beschikbaar, waarmee scholen meisjes kunnen begeleiden bij het op een gezonde manier bespreken van zorgen en problemen binnen vriendschappen, zodat vriendschappen een bron van steun blijven. Daar werken we nu aan.

‘Ze realiseren zich onvoldoende dat dit komt omdat ze zelf in gesprekken continu de nadruk leggen op negatieve gevoelens en problemen.’

‘Dit was eigenlijk voor het eerst dat ik hier ook met jongere meisjes over sprak. Een commissielid van een beoordelingscommissie die onze studie voor het voortgezet onderwijs beoordeelde, had ons hier eerder al op gewezen. Hij was opa van twee kleindochters en zei dat die ook met dit soort verhalen thuiskwamen: of wij alsjeblieft ook een voorstel voor onderzoek in het basisonderwijs wilden indienen.

‘In het kader van preventie is het van groot belang om meer kennis te verzamelen over welke factoren in de levens van jonge meisjes leiden tot co-ruminatie, zodat we de ontwikkelingspaden naar depressie zo vroeg mogelijk kunnen keren. Het is natuurlijk fantastisch als iemand van de subsidiecommissie je vraagt om nieuw onderzoek te schrijven, maar afgelopen maanden was daar geen tijd voor. Na het gesprek met dat meisje reed ik naar huis, opende mijn computer, en schreef ik de eerste zinnen van een nieuw onderzoeksvoorstel.’

Tekst: Wietse Pottjewijd
Foto: Patricia Vuijk

Ken jij of ben jij iemand die met zijn/haar verhaal op Humans of HR thuishoort? Stuur een mailtje naar profielen@hr.nl om een afspraak te maken.
Gepubliceerd: 9 October 2020 • Humans of Hogeschool Rotterdam

Humans of HR

Reacties

Laat een reactie achter

3 Responses to ‘Mijn indruk is dat meisjes zich steeds jonger op social media begeven en daar dus ook steeds eerder ernstige gevolgen van ondervinden’

  1. Heftig hoe jong dit al begint en hoe die meiden (en jongens) hier levenslang de gevolgen van meedragen. Heel veel succes met het verdere onderzoek en het voorstel!

  2. Interessant! Voor mij is het uit het artikel niet helemaal duidelijk wat het pesten via social media te maken heeft met co-rumineren en waar het onderzoek zich dan precies op richt.
    Veel succes, dat het er maar toe mag bijdragen dat dit minder meiden overkomt!

  3. Dit thema kwam ook terug in de recent uitgebrachte docu “The Social Dilemma” op Netflix, o.a. de Amerikaanse psycholoog Johnathan Haidt sprak hier over en heeft hier ook al aardig wat over onderzocht en gepubliceerd. De makers van de “Like” knop komen ook aan het woord en bespreken hun intenties en hoe ver de consequenties eigenlijk zijn doorgeslagen in vergelijking met wat ze voor ogen hadden. Zeer informatieve en toegankelijke documentaire.

    Ik herinner me nog goed in mijn jeugd dat het Internet werd opgehemeld als een fantastische omgeving waar mensen met elkaar in contact kunnen komen om soortgelijke interesses te bespreken en toegang hebben tot alle mogelijk beschikbare kennis. De praktijk lijkt toch behoorlijk anders uitgepakt. Tragisch :-(.

Spelregels

De redactie waardeert het als je onder je eigen naam reageert.

  1. Comments worden door de redactie gemodereerd. 's Avonds en in het weekend gebeurt dat niet standaard, en kan het dus langer duren voor je opmerking online komt.
  2. Houd het netjes, beschaafd, vriendelijk en respectvol. Niet vloeken of schelden.
  3. Dwaal niet af van het onderwerp (blijf ‘on topic’).
  4. Wees kort, duidelijk en maak een punt.
  5. Gebruik argumenten, geen uitroepen.
  6. Geen commerciële boodschappen.
  7. Niet op de persoon spelen.
  8. Niet discrimineren, aanzetten tot haat of oproepen tot geweld (ook niet voor de grap).
  9. Van bezoekers die een reactie achterlaten op de site wordt automatisch het IP-adres opgeslagen.
  10. De redactie geeft reacties die dreigende taal bevatten door aan de veiligheidscoördinator van de Hogeschool Rotterdam.

Lees hier alle details over onze spelregels.

Back to Top