Veel tips tegen uitstelgedrag kun je zelf ook weer prima kunt uitstellen. Maar hoe kom je in de actiestand? Doe gewoon zo min mogelijk.

In de commentaren onder het artikel was de grap destijds snel gemaakt: ‘Leuk artikel over uitstelgedrag, ik ga het morgen lezen’. Op deze hogeschool zouden zo’n dertigduizend studenten die grap kunnen maken, want uit onderzoek blijkt dat zeker 75 procent van de studenten in meer of mindere mate last heeft van uitstelgedrag.

Niet altijd een probleem

Dat studenten dat ook van zichzelf weten en er grapjes over kunnen maken is een goed teken. Uitstelgedrag is namelijk bij uitstek iets waar je bewust een eind aan kunt maken en waar al te negatieve gevoelens je vooral hinderen.

Dankzij corona hebben we er een nieuw perspectief op uitstelgedrag bij.

Dat geldt natuurlijk alleen voor problematische procrastinatie. Want om te beginnen is uitstelgedrag niet altijd een probleem. Soms is het vooruitschuiven van een taak juist de oplossing. Voor stress bijvoorbeeld. Als je onder hoge druk staat kan uitstelgedrag je lucht geven en stress verminderen.

Wat zegt de wetenschap?

Vier jaar geleden publiceerden we een artikel over de wetenschap achter uitstelgedrag. Dat deden we naar aanleiding van een overzichtsstudie van onderzoeker Wendelien van Eerde: Welke wetenschappelijk onderzochte methodes helpen studenten het meest om het uitstellen te overwinnen?

Voor studenten die echt hardnekkig uitstellen, werkt cognitieve gedragstherapie het best. Op de tweede plaats komen de methodes die je leren je tijd beter te gebruiken, time management. Lees in dit artikel meer over wat uitstelgedrag is en hoe je het tegengaat.

Corona: meer uitstelgedrag

Dankzij corona hebben we er in 2020 en 2021 een interessant nieuw wetenschappelijk perspectief op uitstelgedrag bij gekregen. Verschillende onderzoekers rapporteerden namelijk een sterke samenhang tussen de toegenomen onzekerheid in studentenlevens tijdens lockdowns en toenemend uitstelgedrag. Stijgende onzekerheid zorgt er volgens onderzoekers voor dat studenten zich meer op kortetermijndoelen richten en de lange termijn voor zich uit schuiven. 

Izaak Dekker liet niet voor niets zien dat het verminderen van onzekerheid in je leven je studie positief zal beïnvloeden.

Dat onzekerheid en uitstelgedrag samenhangen, is voor velen geen verrassing. Zo hadden onderzoekers al eerder vastgesteld dat het voor mensen die in de penarie zitten heel rationeel is om vooral op korte termijn te denken. Noem het overleven. Een veilige en geborgen situatie maakt het mogelijk om langetermijndoelen na te streven.

Studeren brengt onzekerheid mee

Natuurlijk zijn de tamelijk uitzonderlijke corona-jaren ’20 en ’21 niet te vergelijken met een ‘normaal’ studentenleven. Toch brengt studeren altijd, ook in ‘gewone’ jaren, een mate van onzekerheid met zich mee. Je begeeft je immers in allerlei opzichten op nieuw terrein. Je moet aan nieuwe eisen voldoen met nieuwe mensen om je heen. Kun je het wel?  

Hoogleraar cognitieve psychologie Harold Bekkering pleitte in het vorige artikel uit deze vierdelige serie Slimmer studeren dan ook niet voor niets voor meer duidelijkheid voor je brein. Hij doet actief onderzoek naar het verkleinen van onzekerheid in onderwijssituaties, legde hij uit. En studiesuccesonderzoeker Izaak Dekker liet in het eerste artikel uit deze serie zien dat het op orde brengen van je sociale leven, je financiën of van je gezondheid waarschijnlijk ook je studie positief zal beïnvloeden.

Controle werkt kalmerend

Verklein dus de onzekerheid in je leven en in je studie. Stel een doel, maak een planning, start met leren. Dat is duidelijk zat. Het voordeel van een overzicht van je studie maken is bovendien dat je gevoel van controle toeneemt. Dat werkt kalmerend en dat zorgt er weer voor dat je minder de neiging zult hebben om uit te stellen.

Uitstelgedrag doorbreek je met actie. Zo simpel is het uiteindelijk wel.

Is het zo simpel? In theorie wel, in de praktijk wat minder. Want als je over uitstelgedrag schrijft, moet je ook het kip/ei-probleem benoemen. Net als je studie kun je immers ook het stellen van een doel en het maken van een planning prima uitstellen. En dat geldt ook voor die andere levensdomeinen. Sterker nog, je achterstallige administratie op orde brengen of gezonder leven zijn typisch van die goeie voornemens die als eerste aan uitstelgedrag ten onder gaan.

Doorbreek uitstellen met actie

Een deel van de oplossing zit hem in het bewust zijn van je eigen uitstelgedrag. Een kleiner deel van de oplossing komt van een niet al te strenge houding naar jezelf over je uitstelgedrag, omdat een hard negatief oordeel over je uitstelgedrag je vooral gedeprimeerd maakt, waardoor je mogelijk extra vatbaar wordt voor uitstelgedrag. Maar het belangrijkste deel van de oplossing zit hem in het doorbreken van uitstelgedrag. Door actie te ondernemen. Dus ja, zo simpel is het uiteindelijk toch wel.

‘Je kan niet stilzitten, je moet aan de bak. En wel nu.’ Maar hoe dan?

Ook hoofddocent studiesucces Jean Marie Molina Schmidt pleit daarom voor actie. Studiesucces is volgens haar alleen te bereiken door ‘kei- en keihard te werken’. Voornemens zijn leuk, zegt ze, ‘maar het dekt de lading niet. Je kunt jezelf beter afvragen: wat wil ik dit jaar bereiken, en hoe gaat m’n studie daarbij helpen? Als je dan eens geen zin hebt, denk dan terug aan die doelen, en dan weetje direct: je kan niet stilzitten, je moet aan de bak. En wel nu.’

Er is hulp

Oké … maar hoe dan?

Om te beginnen: voor de echte procrastinatieprobleemgevallen is er hulp. Ga naar je decaan en praat erover. Loop binnen bij de afdeling studentenwelzijn. Volg een keuzevak als Omgaan met uitstelgedrag of Leer jezelf motiveren. Uitstelgedrag is namelijk geen noodzakelijke, onoverwinnelijke karaktereigenschap, maar een vervelende routine die je kunt doorbreken. En nee, de meeste mensen presteren echt niet beter onder druk. De betere uitstellers halen gemiddeld lagere cijfers.

De magische truc!

Misschien lukt het je wel om jezelf met de volgende tip (en zonder de druk van een naderende deadline) in de actiestand te krijgen. Het is een tip die we eerder kregen van onderzoeker Wendelien van Eerde, maar die we vanwege ruimtegebrek niet in het vorige artikel konden opnemen. En het voelt als een magische truc. Hier komt-ie: Doe heel weinig.

De truc? Doe gewoon een absurd klein beetje.

Als je echt niet weet hoe je jezelf in de actiestand moet krijgen, als je echt liever schoonmaakt, YouTube uitkijkt en Google Maps bestudeert, dan is dit een simpele truc waarvan wetenschappers de effectiviteit hebben bewezen. Doe gewoon een absurd klein beetje.

In de praktijk werkt de methode als volgt: Spreek met jezelf af dat je niet meer dan twintig minuten werkt. Niet meer dan twintig minuten!!! Alleen als dat lukt, mag je de tijd die je aan je studie besteedt opschroeven. Lukt het niet, dan hoef je dus maar twintig minuten aan school te werken. Is dat niet heerlijk?

Behapbare stukjes

Het komt veel voor dat studenten hun werk uitstellen, omdat ze opzien tegen de grote hoeveelheid aan werk, zegt studentencoach Maika Kielman. ‘Kijk eens in welke behapbare stukjes je dat enorm grote tentamen of portfolio kunt opdelen. Als je het opknipt, heb je iedere keer kleine succeservaringen die je ook motiveren om door te gaan. Het geeft veel meer voldoening.’

Voldoening ja. Actie is voldoening. Iedere ochtend twintig minuten voldoening, strak voor je ontbijt. Anders nog iets?

Tekst: Olmo Linthorst
Illustratie: Demian Janssen

Deze humoristische en zeer populaire benadering van uitstelgedrag is voor alle studenten de moeite van het kijken waard:

Volg ons op Instagram