Minister over protesten: ‘Wel praten, maar aangifte bij strafbare feiten’
Gepubliceerd: 13 June 2024 • Leestijd: 3 minuten en 6 seconden • NieuwsWaarom gaat een universiteit in gesprek met demonstranten die geweld verheerlijken? Waarom buigen kunstacademies voor antisemitische eisen? En wie financiert de protesten eigenlijk? Dijkgraaf beantwoordt een bulk aan schriftelijke vragen.
SGP, BBB en VVD hadden afzonderlijk schriftelijke vragen gesteld over allerlei kwesties die met de protesten in het hoger onderwijs te maken hebben. Deze partijen hebben weinig sympathie voor de demonstranten.
Dinsdag heeft demissionair minister Robbert Dijkgraaf de antwoorden naar de Tweede Kamer gestuurd. Op allerlei manieren probeert hij de verontwaardiging te kanaliseren.
Geen plaats voor verheerlijking van geweld
Zo wilde SGP weten waarom de Universiteit Leiden überhaupt in gesprek gaat met een ‘extremistische groepering’ die eerder een pamflet verspreidden met steun voor de terreuraanslag van Hamas. Daar kun je geen constructieve discussie mee voeren, menen de staatkundig gereformeerden.
‘Laat ik duidelijk zijn dat voor de verheerlijking van geweld geen plaats is in het onderwijs, noch in onze samenleving’, antwoordt Dijkgraaf. Maar dat vinden de universiteiten en hogescholen ook. Ze willen dat demonstraties vreedzaam verlopen en gaan dus in gesprek. Als een protest toch uit de hand loopt, kunnen de instellingen aangifte doen.
Gemaskerde demonstrant
Klopt het dat de universiteit met een gemaskerde demonstrant heeft gepraat? Ja, bevestigt Dijkgraaf. ‘Dit is niet conform de huisregels en de gezamenlijke richtlijn, maar er is op dat moment prioriteit gegeven aan een de-escalerende aanpak.’
Kortom, demonstreren is prima, maar geweld, intimidatie, vernieling en antisemitisme zijn dat niet. Uiteindelijk kan de burgemeester ingrijpen en de rechter oordelen. Zo houdt Dijkgraaf de politiek, voor zover mogelijk, buiten de discussie.
Banden met Israëlische instellingen
Vergelijkbare antwoorden geeft hij op vragen van BBB over de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten, die de banden met een Israëlische instelling opschortte. Antisemitisch, meent de partij. Dijkgraaf schetst de academische vrijheid: wetenschappers mogen in vrijheid bepalen met wie en naar welke vragen zij onderzoek doen. Zonder meer de banden verbreken is daarmee in tegenspraak. Maar: ‘Instellingen hebben het recht en de vrijheid om te beslissen over hun internationale samenwerkingen binnen de kaders van de wet.’
De KABK heeft er maanden over nagedacht en met docenten en studenten erover gesproken, legt hij uit, en van ‘verbreken’ is geen sprake. Het gaat om ‘opschorten’. Net als andere instellingen gaat de KABK een ‘kader’ opstellen voor de samenwerking met internationale partners. Bij de afwegingen mag er uiteraard geen sprake zijn van antisemitisme. ‘Ik ga ervanuit dat ook de KABK op die wijze handelt.’
En de studenten zelf? ‘Als sprake is van strafbare feiten verwacht ik van instellingen dat zij daar tegen optreden en aangifte doen.’ Hij is niet van plan de bekostiging stop te zetten, zoals deze aanstaande regeringspartij oppert. ‘Omdat instellingen het recht en de vrijheid hebben om te beslissen over hun internationale samenwerkingen is er geen sprake van sanctionerende maatregelen of het stopzetten van bekostiging.’
Grimmig en onveilig
De VVD stelde vragen over de protesten bij de UvA, waar barricades werden opgeworpen en vernielingen werden aangericht. Was dat niet intimiderend voor Joodse studenten? ‘Tijdens de demonstratie op het Roeterseiland was de sfeer grimmig en onveilig’, antwoordt Dijkgraaf. ‘Ik kan mij goed voorstellen dat Joodse studenten en anderen dit als intimiderend hebben ervaren en zich onveilig gevoeld hebben. Dat raakt mij. Dit moeten we in Nederland te allen tijde voorkomen.’
Wat gaat de minister doen om nieuwe tentenkampen te voorkomen, wilde de VVD weten. Hij voert gesprekken met de instellingen en vertegenwoordigers van de veiligheidsdriehoek (politie, Openbaar Ministerie en de lokale overheid), antwoordt hij. Dat helpt misschien wel, maar zij zullen er toch samen uit moeten komen. Dijkgraaf herhaalt: ‘Als sprake is van strafbare feiten verwacht ik van instellingen dat zij daar tegen optreden en aangifte doen.’
Financiering uit Qatar?
BBB had ook vragen over de financiering van universiteiten en demonstranten. Uit onderzoek zou blijken dat Europese en Amerikaanse instellingen en organisaties, waaronder topuniversiteiten, steun hebben gekregen uit Qatar. Dat zou hebben geleid tot een toename van antisemitisme. Krijgen Nederlandse universiteiten ook zulke financiering?
‘We weten niet of er ook geld van deze of andere buitenlandse organisaties terecht is gekomen bij Nederlandse onderwijsinstellingen’, erkent Dijkgraaf. Of zulke financiering in Nederland tot antisemitisme heeft geleid? ‘Er zijn momenteel geen gevallen bekend bij mij of bij UNL’, aldus Dijkgraaf. UNL is de vereniging van universiteiten. Overigens moedigt Dijkgraaf transparantie over financiering aan.
En de demonstranten? Het kabinet probeert buitenlandse beïnvloeding, inclusief ongewenste financiering, in het algemeen te voorkomen. Dijkgraaf verwijst naar het wetsvoorstel ‘Transparantie maatschappelijke organisaties’ dat de overheid meer ruimte geeft voor onderzoek naar geldstromen.
Tekst: HOP, Bas Belleman
Foto: Nieuws AT5
Jammer dat bij het verbreken van banden met Israëlische universiteiten meteen het woord “antisemitisme” valt. Maakt mij stiekem ook wel angstig. Want hoe ver mag je onder de vrijheid van meningsuiting nog buiten de volledige support van Israël vallen voordat je voor antisemiet wordt uitgemaakt, en misschien zelfs om je mening wordt opgepakt?
En overigens een hele oprechte vraag: Als je met een spandoek “Death to all jews” loopt (gebaseerd op deze video van PewDiePie https://www.youtube.com/watch?v=Z-G-fHeuLSA vanaf 11:25) wordt je binnen no-time opgepakt en gestraft. Maar gebeurt hetzelfde ook als je met een spandoek “Death to all Palestines” loopt? Zo ja, dan heb ik niets gezegd. Zo nee, schaam je kapot! Dat is meten met twee maten.
Overigens wil ik nog wel mijn oprechte complimenten uitspreken naar de demonstranten op Museumpark. Na al die ellende bij de UvA en het Radboud was ik bang dat ook de Hogeschool afgebroken zou worden. Maar jullie hebben een demonstratie gehouden zoals je hem moet houden: Lekker fel, spandoeken, leuzen en statements, maar alles geweldloos en met respect voor andermans spullen. Dit maakt mij trots om deel uit te maken van een gemeenschap waar dit soort demonstraties wel goed kunnen lopen. Respect!
‘Deze partijen hebben weinig sympathie voor de demonstranten’.
Deze redactie mengt haar >meningactivisten< die gewelddadig zijn, of op een andere manier de wetten overtreden.
Je zou zeggen dat iedereen hier tegen zou moeten zijn,.. maar kennelijk is dat extreem rechts en heb je dan geen sympathie voor 'demonstranten'.
@Yoeri Meuleman
Er word inderdaad te snel met anti-semitisme geschermd, denk ik. Wel denk ik dat het een terechte claim is al organisaties of personen (zakelijke) banden met Israelische instellingen gaan opzeggen alleen omdat ze Israelisch of joods zijn, terwijl zij wel kritisch zijn op de Israelische overheid, bijv.
Het ligt dus aan die nuance, denk ik. Maar hedendaags schijnt het normaal te zijn om een eenzijdige mening te hebben, en dus de ander per definitie als ‘het kwaad’ te zien. Je voorbeeld is daar er een van. Maar ook zie ik de hypocrisie aan de andere kant, waar Israel niets goed kan doen en kritiek is op mensenrechtenschendingen, maar totaal geen kritiek op de andere partij die precies hetzelfde doet qua mensenrechtenschendingen tegen de Palestijnse bevolking.
sterker nog, hier op school en in de maatschappij lijkt de pro Palestina kant vooral OOK achter Hamas te staat, niet doorhebbende, of negeren van de onderdrukking en schendingen van hen.
Laat mij, in navolging van Yoeri, mijn complimenten uitspreken voor de demonstranten op Museumpark.
En de afkeur van relschoppers en vernielers hier op kralingse zoom (100.000 euro schade in/op een gebouwd van de EUR). Waar vervolging waarschijnlijk weer niet plaatsvind.
@Jasper, denk je niet dat er iets niet helemaal strookt met eerst stellen “hedendaags schijnt het normaal te zijn om een eenzijdige mening te hebben, en dus de ander per definitie als ‘het kwaad’ te zien”, om dit op te volgen met “hier op school en in de maatschappij lijkt de pro Palestina kant vooral OOK achter Hamas te staat”?
Ik denk dat verreweg de meesten, incl. ikzelf, die de naar genocide neigende acties van het huidige Israelische regime in de Gazastrook afkeuren, op geen enkele wijze geïnteresseerd zijn om de terroristische activiteiten van Hamas goed te keuren.
@S.Heikamp
Het stilzwijgen is oorverdovend luid.. vandaar die conclusie.
Het is de vraag of het genocide is, of er überhaupt naar neigt.
Dit kan je alleen zeggen als je Hamas tactische aanpak negeert, aangezien de hoge aantallen slachtoffers die Israel maakt voor grotendeel ligt aan de manier waarop Hamas de strijd aangaat..
Namelijk: Geen uniformen, militaire installaties op/onder burger-infrastructuur maken, actief menselijke schilden gebruiken (namelijk de eigen Palestijnen), enzovoort.
@Jasper,
Wie zich niet uitspreekt tégen iets, is daar niet automatisch vóór. Zou een mooie kakofonische boel worden, als iedereen overal constant afkeer moet laten blijken van waar men tegen is. Neem maar aan dat het overgrote deel van de mensheid tegen terreur is; me dunkt dat dat een veiligere aanname is dan de aanname dat iemand die zich niet heeft gemeld om te zeggen hoe verschrikkelijk de daden van Hamas zijn, waarschijnlijk pro-Hamas is.
@Jasper, is het de verantwoordelijkheid van Israel, of is het de verantwoordelijkheid van Hamas om burgerdoden te vermijden? Wetende dat Israel degene is die bommen gooit, even voor de duidelijkheid.
Terreur-organisaties bestrijden is inderdaad moeilijk omdat dit geen geuniformeerde mensen zijn en ze zich in de burgerbevolking bevinden maar ik mag hopen dat je dat niet als een vrijbrief beschouwt om burgers te bombarderen.
Als de Israelische reactie is, ‘Jammer voor de burgers, ik ben bereid hen allemaal uit te roeien zolang Hamas maar geraakt wordt’ is dat toch echt een oorlogsmisdaad, die echt naar genocide neigt. Deze “vraag” is overigens door de VN al aardig duidelijk beantwoord: https://news.un.org/en/story/2024/03/1147976
Verder, wat Marco zei. De notie dat je je altijd moet uitspreken tegen alles waar je tegen bent is belachelijk en onhoudbaar. Niemand doet dat, ook jij niet.