Zes dagen geleden deed advertising-student Stijn van Schaik afstand van zijn ziel. Hij verkocht hem als NFT voor het luttele bedrag van 300 euro. Hij hield er ook een paar studiepunten aan over, ging viraal en kwam in de belangstelling van complotdenkers.

Hij deed het niet voor het geld zegt hij, maar puur voor de kunst. Het bedrag van 300 euro vond hij een mooi rond bedrag, op dat moment precies 0,1 ethereum (een cryptomunt). ‘Ik vind het belangrijk te benadrukken dat het me nooit om het geld ging, ik wilde er juist niet veel voor vragen. Ik heb er aardig wat tijd ingestopt en als je het omrekent naar een uurtarief kom je niet eens op het minimumloon denk ik.’

Hij maakte van zijn ziel een NFT: een Non-Fungible Token. Dat is een uniek, onvervangbaar digitaal eigendomscertificaat. Dit certificaat kun je digitaal creëren en koppelen aan een digitaal object. Dat registreer je vervolgens in een blockchain, een openbare database. De NFT van Stijn – met de titel ‘Soul of Stinus‘ – bestaat uit een afbeelding en een contract. In dat contract is ook vastgelegd wat te koper met de ziel kan doen, gebruiken voor het hiernamaals bijvoorbeeld of hem opofferen.

Financiële onzekerheid

Zijn nogal opmerkelijke idee is het resultaat van een schoolopdracht voor de Willem de Kooning Academie. ‘We moesten aan de slag met het thema financiële onzekerheid’, legt hij uit. ‘Daar moesten we onderzoek naar doen, we moesten op zoek naar iets dat oneerlijk is en rond dat thema een campagne maken. Nu vind ik het oneerlijk welke macht instituten hebben, zoals banken maar ook platforms als Uber. Cryptocurrency kan daarvoor een oplossing zijn, het zet de banken en tussenpersonen buiten spel. Met mijn campagne wilde ik aandacht genereren voor die kant van crypto.’

Het idee was er en hij had ook een doelgroep: generatie X, grofweg de mensen tussen 45 en 60 jaar. ‘Eerst wilde ik een format gebruiken waar die generatie heel bekend mee is: een commercial. Het probleem was alleen dat het onderwerp te ingewikkeld is, het lukt bijna niet om dat heel kort uit te leggen’, zegt hij. ‘Daarom ben ik erover gaan nadenken hoe ik nieuws met een clickbait-achtige kop kon creëren om mensen te bereiken. Zo kwam ik op het idee van een NFT: er is veel hype omheen, je kunt het makkelijk delen, er bestaat al een platform voor, en er is veel ophef en kritiek. Een beetje controverse helpt.’

Anderhalve maand voor het eerste artikel verscheen

Zijn aanpak was strategisch. ’Je kunt niet zomaar wat uploaden’, zegt hij, ‘ik geloof in een contentwereld, je boodschap verspreiden via allerlei media. Ik heb de NFT van mijn ziel op een NFT-marktplaats geüpload, ik heb een website gemaakt en daarop heb ik ook de tekst van het contract geplaatst. En ik heb berichten op heel veel fora geplaatst en een persbericht geschreven. Dat werd aanvankelijk niet echt opgepikt, het duurde anderhalve maand voordat iemand het eerste artikel schreef. Dat artikel heb ik weer geplaatst op de fora en gedaan alsof er al heel veel aandacht voor was.’

‘Ik zat middenin een examenweek maar ik heb eigenlijk niet kunnen leren’

Aanvankelijk was er vooral belangstelling uit Brazilië en India, en na een tijdje begon het balletje te rollen en werd Stijn aan de lopende band benaderd voor interviews. Zo kwam zijn verhaal onder meer op I fucking love science, in de India Times, op Russische en Spaanse nieuwssites, allerlei cryptofora en in het AD. Hij deed radio-interviews op de Vlaamse radio en bij Radio 1. ‘Ik zat middenin een examenweek maar ik heb eigenlijk niet kunnen leren, elk uur werd er wel een artikel geschreven. Er werden YouTube-filmpjes over me gemaakt. Het was zo bizar. Maar ik dacht bij mezelf: wat is nou belangrijker, een doorbraak of een paar examens halen?’, zegt de student die naast zijn WdKA-opleiding ook aan de Erasmus Universiteit cultuurwetenschappen studeert.

‘De koper heeft de boodschap begrepen’

Zijn ‘ziel’ is gekocht door een liefhebber van digitale kunst zoals van NFT’s. ‘Mijn tactiek was om hem niet te duur aan te bieden in de hoop dat een verzamelaar hem zou kopen, en dat gebeurde ook. Als kunstenaar of kunststudent voelt het ongemakkelijk om je kunst uit te moeten leggen maar deze koper heeft de boodschap goed begrepen en er een artikel over geschreven waarin hij mijn idee precies uitlegt.’

De koper heeft de ziel van Stijn ondertussen zelf weer te koop gezet voor een bedrag in crypto van omgerekend ongeveer 3,6 miljoen euro. Stijn zit er niet mee. ‘Het ging me nooit om het geld.’ Dat de koper er nu zo’n groot bedrag voor vraagt heeft een reden, voor iets minder dan die prijs ging ook een van de beroemde apen weg (een van de zogenaamde ‘bored apes‘, red.). ‘Zijn idee is: als die zielloze apen voor zoveel geld verkocht worden dan is iemands waardevolste bezit dat zeker waard. Hetzelfde bedrag is vaker gevraagd voor de meest zielloze projecten.’ In tegenstelling tot allerlei andere NFT’s, schrijft de koper/verkoper, is Stijns ziel écht uniek.

Niet uitmelken

Is het, nu hij dit bedrag ziet, niet heel aantrekkelijk om nog een ziel te verkopen? Misschien van iemand anders? ‘Nee, Ik heb maar een ziel en ik heb ook beloofd dat ik geen NFT meer maak hierna. Ik wil het juist niet uitmelken, dat geeft het meer kracht. Ik kreeg nog berichten of ik bijvoorbeeld de ziel van een vriend wilde verkopen. Maar dat zou tegen mijn principes ingaan. Echt, ik heb bizarre aanbiedingen gekregen.’ Het goede nieuws is wel dat als Stijns ziel doorverkocht wordt, hij er een percentage van krijgt. Het is niet gezegd dat zijn ziel straks daadwerkelijk voor de vraagprijs over de toonbank gaat, maar als dat wel zo is kan het hem nog een aardig bedrag opleveren.

‘Ik zou satanistisch zijn of gehersenspoeld – gelukkig weet ik zelf dat dat niet zo is.’

Er is veel positieve aandacht voor zijn project, maar ook veel kritiek. ‘Ik merk wel dat mensen er sceptisch over zijn. Met name mensen die kritisch staan ten opzichte van de overheid. Er worden zelfs conspiracy theories over mij bedacht. Ik zou satanistisch zijn of gehersenspoeld – gelukkig weet ik zelf dat dat niet zo is. Nu heb ik op de foto bij sommige artikelen een shirt aan waarop staat ‘Obey Propaganda’ van de band Propaganda. Daar had ik helemaal niet aan gedacht, maar mensen maken daar natuurlijk van alles van. Er gingen screenshots van mij rond in groepsapps met duizenden mensen. Bizar. Het is een rare gewaarwording maar in zekere zin versterkt het mijn project ook weer.’

Verder zonder ziel

Een van de uitgangspunten voor zijn kunstproject was te ontdekken hoe het leven eruit zou zien met een ‘gedecentraliseerde ziel’. Hij heeft nu een weekje ervaring met zijn zielloze bestaan. Wat merkt hij ervan? ‘Sinds ik mijn ziel verkocht heb ik heel veel positieve en negatieve ervaringen gehad. Ik ben mijn huis uitgezet – ik woon antikraak – en slaap slecht. Dat is wel logisch want mijn idee heeft echt gewerkt en het is ook spannend. En ik heb heel weinig tijd voor de dingen die echt belangrijk zijn zoals school en mijn privéleven.’

Hij is nu 21 en moet dus de rest van zijn leven verder zonder ziel. Hoe voelt dat? ‘Mocht ik spijt krijgen dan hoop ik dat iemand zijn ziel met mij wil delen’, lacht hij. Maar hij snapt dat sommige mensen er gemengde gevoelens bij hebben. ‘Je kunt natuurlijk op verschillende manieren naar je ziel kijken, meer spiritueel of meer wetenschappelijk. Voor ik dit ging doen had ik er maar een paar mensen er over verteld. Mijn ouders wisten het, mijn oma, die gelovig is, heb ik het pas net verteld.’

Tekst: Edith van Gameren
Foto: Stijn van Schaik

Volg ons op Instagram