‘Heb je de begrippenlijst van biologie vrijdagavond af? Stuur hem dan even naar mij?’ En dat deed ze dan trouw. Maar echt goed voelde het niet. ‘Op de middelbare school werd er behoorlijk misbruik gemaakt van mijn gulheid en ijver’, zegt een eerstejaars accountancystudent die anoniem wil blijven. ‘Mensen die alleen maar met je praten om samenvattingen te krijgen en niemand die er ooit voor bedankt. Nu ik aan de hogeschool studeer, pak ik het anders aan. Liever geld om croissantjes te halen dan mensen die alleen met je praten omdat ze iets van je willen. En het loopt als een trein. Vooral M&O en Inleiding Recht verkopen goed.’

Extra goed leren

‘Die samenvatting maak ik toch al, ik hoef hem alleen online te zetten’

Ook Saskia, derdejaars verloskunde, verspreidde altijd al samenvattingen onder haar vrienden. Die werden enorm gewaardeerd dus toen ze naar de hogeschool ging, besloot ze het online voort te zetten. Maar dan tegen betaling. ‘Zo kunnen anderen ook van mijn samenvattingen leren en heb ik er zelf ook wat aan. Mijn samenvattingen moeten namelijk wél kloppen en dat dwingt mij de stof extra goed te leren. Natuurlijk verdien ik er wat aan, maar daar gaat het nog niet eens om. Die samenvatting maak ik toch al. Ik hoef hem alleen online te zetten.’

Het loopt als een trein

Sophia Vernooij, derdejaars vastgoed & makelaardij, kwam erachter dat er op Stuvia maar weinig goede samenvattingen van haar opleiding staan. Dus zette ze die er zelf maar op. ‘Samenvattingen maken, is voor mij dé manier om tentamens te leren. In principe maak ik voor elk “leervak” een samenvatting die ik vervolgens online verkoop voor 3 euro per stuk. Ik krijg altijd positieve reacties op mijn samenvattingen en het loopt als een trein. Vastgoedeconomie verkoopt het best. Die is maar liefst 84 keer verkocht.’

Positief effect op je verkoopcijfers

Ook Denise van Straten, die anderhalf jaar geleden afstudeerde als hbo-verpleegkundige, liep aardig binnen. ‘Tijdens mijn studie stopte ik altijd veel tijd en moeite in mijn samenvattingen. Zonde om die alleen voor mezelf te houden, dacht ik. En ze waren vast wel goed, want – leuk feitje – ik heb zelf nog nooit een toets hoeven herkansen. Door mijn samenvattingen te verkopen op Stuvia hebben anderen er ook plezier van. Ik verkocht van alles. Anatomie, Fysiologie en Psychologie, startdocumenten voor stages en zelfs mijn eigen scriptie. In totaal heb ik met 60 documenten ruim 150 euro verdiend.’

‘Zonde om die alleen voor mezelf te houden, dacht ik.’

‘Als ik er echt werk van had gemaakt’, zegt ze, ‘had ik nog wel meer kunnen verdienen. Stuvia heeft bijvoorbeeld een optie om oefenvragen op te stellen bij je samenvattingen, zodat studenten optimaal kunnen leren van je samenvattingen. Dat heeft vast een positief effect op je verkoopcijfers.’

In ruil voor een kop koffie

Maar mag dat eigenlijk wel, online studiestof verkopen? Maarten van Os, opleidingsmanager vastgoed & makelaardij, heeft zijn twijfels. ‘Het delen van samenvattingen is van alle tijden. Vroeger in ruil voor een kop koffie, tegenwoordig kun je er geld voor vragen op platforms als Stuvia. De vraag is of het verkopen van oude tentamens wel legaal is want het intellectuele eigendom ligt nog steeds bij ons als opleiding. Het is niet voor niets dat we oude tentamens in het verleden liever bij ons hielden zodat ze niet gingen rondreizen. Verder vind ik dat studenten niet horen te betalen aan een externe partij voor iets dat in het reguliere onderwijs hoort.’

‘Toetsen en samenvattingen van twee jaar geleden zijn nu vaak al weer verouderd.’

Daarnaast maakt Van Os zich zorgen over de kwaliteit en de actualiteit van de aangeboden documenten. ‘Ons vak is continu in ontwikkeling en dat geldt dus ook voor de colleges en de tentamens. Wij willen als opleiding actueel blijven en bieden dus ook onze studenten de nieuwste leerstof. Toetsen en samenvattingen van twee jaar geleden zijn nu vaak al weer verouderd. Daar waarschuwen we in de les ook altijd voor. Natuurlijk kun je samenvattingen via Stuvia kopen, maar weet wel dat het op eigen risico is.’

Weggegooid geld

Julia Noordegraaf, voormalig vicevoorzitter van de Examencommissie RBS, is het helemaal met Van Os eens. ‘Zo lang die samenvattingen een aanvulling zijn, is het een begrijpelijk hulpmiddel. Als je ze gebruikt als vervanging voor colleges en studieboeken, gaat er iets mis. Wie bewaakt de kwaliteit? Is de samenvatting wel door de student zelf geschreven? Of is er gewoon een database gekocht en gelekt? Hoe weet je zeker dat het geen samenvatting uit het boek is of gewoon de Powerpointpresentatie uit de les? Ik mag hopen dat zo’n organisatie daar zelf bepaalde criteria voor heeft en er een beetje op let dat die worden nageleefd. In die zin blijft het dan ook altijd een eigen risico.’

‘Zodra het een verdienmodel wordt, vind ik dat er misbruik van een situatie wordt gemaakt.’

Persoonlijk vindt Noordegraaf het weggegooid geld. ‘Als je gewoon goed je best doet, naar de lessen gaat en je huiswerk maakt, dan heb je dat oefenmateriaal helemaal niet nodig. Samenvattingen maak je toch gewoon zelf?’ Het verkopen van tentamens vindt Noordegraaf ingewikkelder. ‘Hoe weet je dat de verkoper op een correcte manier de proeftentamens heeft opgesteld? Als Stuvia een database heeft met zelfverzonnen vragen, dan is het acceptabel. Maar als het een een-op-een kopie is van een tentamen van een onderwijsinstelling, dan ligt dat weer anders, dan is er sprake van plagiaat. Zodra het een verdienmodel wordt, vind ik dat er misbruik van een situatie wordt gemaakt.’

Toegankelijk voor iedereen

Een verdienmodel is het absoluut. Zowel voor de student als voor Stuvia. Lindsey Zimmerman, tweedejaars communicatie, heeft al 29 verkochte samenvattingen op de teller staan. ‘Ik schrijf ze over vrijwel alle besproken onderwerpen uit de lessen. Zowel de stof uit de major als aanvullende informatie van gastsprekers en lessen waarbij we bepaalde skills leren.’

Echt rijk is ze er nog niet van geworden. ‘Dat komt ook omdat ik niet de hoofdprijs vraag maar meestal Stuvia’s minimumprijs van 2,99. Ik weet dat niet iedere student het even breed heeft en ik wil mijn samenvattingen toegankelijk maken voor iedereen. Aan elk verkocht document verdien ik ongeveer 1,26 euro. De rest gaat naar Stuvia.’

‘Aan elk verkocht document verdien ik ongeveer 1,26 euro. De rest gaat naar Stuvia.’

Om de kwaliteit te waarborgen, verkoopt Linsey overigens alleen verslagen waarmee ze een voldoende of hoger heeft gehaald. ‘Dan weet ik zeker dat studenten er wat aan hebben. Dat wederzijdse voordeel staat bij mij voorop. We doen het immers voor, maar vooral ook met elkaar. Persoonlijke documenten waar ik echt veel tijd in heb gestoken, zoals een scriptie, zet ik niet online. Anderen doen dat wel, maar ik vind dat een onprettig idee. Stuvia kan een heel handig hulpmiddel zijn, maar ook een manier om werk te verzuimen. Die belangrijke verslagen moet je gewoon zelf schrijven en niet van een ander kopen. Daar heb je uiteindelijk veel meer aan.’

Een paar biertjes in de kroeg

Mattie, tweedejaars global marketing & sales, is weer wat duurder. ‘Hoewel ik anderen graag help, kan ik natuurlijk niet voor de hele opleiding gratis samenvattingen maken. Ik schrijf standaard voor elk tentamen een samenvatting want zo leer ik mijn tentamens zelf het best. Die zet ik op Stuvia voor 6,40 euro per stuk. Op die manier heb ik een leuke bijverdienste. Genoeg voor een broodje onderweg of paar biertjes in de kroeg.’

Omdat Mattie merkt dat veel mensen moeite hebben met de stof past ze de documenten die ze online zet wel een beetje aan. ‘Een stapsgewijze uitleg bij finance vakken bijvoorbeeld. Zo hebben anderen er echt wat aan.’

Symptoom van verschraald leren

Het maken van goede samenvattingen is een vak apart, weet Gosse Romkes, voormalig opleidingsmanager van de tweedegraads lerarenopleidingen en tegenwoordig instituutsopleider en praktijkonderzoeker bij het lectoraat didactiek. ‘Van de gemiddelde student mag dat niet zomaar worden verwacht. De aanwezigheid van een goede samenvatting draagt echter wél positief bij aan de leerwinst van leerlingen en studenten, zo blijkt uit onderzoek.* Daarom is het heel belangrijk dat ze er zijn. Stuvia levert over het algemeen redelijke samenvattingen maar het feit dat zo veel studenten er gebruik van maken en ook van vergelijkbare platforms als SlimAcademy, RekenMaar en EthenaStudies betekent wel dat het leren aan het verschralen is. Studenten voeren tijdens de looptijd van studieonderdelen, cursussen en vakken te weinig uit en leraren slagen er blijkbaar niet genoeg in om studenten tussendoor aan het leren te krijgen. Gaan ‘kwalitatief goede samenvattingen’ dan het verschraalde leren compenseren of zijn ze juist een symptoom van dat verschraalde leren?’

Niet goed voor mijn concurrentie

‘Je eigen samenvattingen maken, daar heb je uiteindelijk het meest aan.’

Jesse de Bruin, tweedejaars verpleegkunde en de enige man in dit vragenrondje, is het ondanks zijn goede business op Stuvia, stiekem wel met Romkes eens. ‘Je eigen samenvattingen maken, daar heb je uiteindelijk het meest aan. Zelf doe ik dat ook altijd.’

Eerst alleen voor zichzelf maar tegenwoordig zet hij ze ook op Stuvia. ‘Ik was benieuwd wat het zou opleveren. Ondanks het grote aanbod van samenvattingen van mijn opleiding, loopt het best aardig. Ik heb er al elf verkocht en ik krijg veel positieve reacties. Mijn verkoopprijs is maximaal 6,50 euro. Dan blijft het betaalbaar voor de student. Het verkopen van mijn samenvattingen motiveert mij weer om het zo perfect en compleet mogelijk maken. En daar leer ik zelf weer van. Precies om die reden raad ik iedereen dan ook aan om vooral eigen samenvattingen te maken en ze niet online te kopen. Het komt je studieresultaten écht ten goede. Maar dat is niet goed voor mijn concurrentie natuurlijk, haha. Dus dat zeg ik maar niet te hard.’

*Visible Learning, a synthesis of over 800 meta-analysis relating to achievement, John Hattie (2009)

Tekst: Sanne van der Most
Illustratie: Demian Janssen

Volg ons op Instagram