Er zijn twee belangrijke succesfactoren voor beginnende studenten: het gevoel erbij te horen en voldoende taalvaardigheid. Rivi Godfried gebruikt haar Comenius-beurs om een programma te ontwikkelen waarmee die twee factoren allebei versterkt worden.

‘We maken een leerplatform en een leerlijn die docenten kunnen integreren in hun onderwijs’, vertelt Rivi Godfried. Ze is projectleider van het project ‘100 Dagen Thuiskomen in Taal’, dat op de HR wordt uitgevoerd in het kader van haar Comenius Teaching Fellowship. Daarnaast is ze ook zelf docent Nederlands.

Stapsgewijs naar academische taal

Met het door haar ontwikkelde programma, waarvoor ze een Comeniusbeurs ontving van 50.000 euro, heeft ze het afgelopen half jaar geëxperimenteerd binnen de Werkplaats Taal. In de eerste helft van het nieuwe studiejaar gaat ze dat experiment voortzetten in de vorm van een pilot.

In de leerlijn worden studenten stapsgewijs meegenomen in het beheersen van academische taal, waarbij tegelijkertijd aan sociale aspecten wordt gewerkt. ‘Taal en je thuisvoelen, inclusie, worden meestal als twee losse dingen gezien, maar binding is sterk verweven met taal’, zegt ze. Vandaar ook het ‘thuiskomen’ in de projectnaam; het slaat op de veelgenoemde ‘sense of belonging’, je thuisvoelen op school.

De leerlijn bestaat uit vier stappen, legt Godfried uit. ‘De eerste is het verkennen van het vakgebied. Ze maken dan kennis met bijvoorbeeld vakjargon. Stap twee is analyse, ze gaan teksten lezen uit hun vakgebied. Stap drie is samen teksten schrijven en stap vier is individueel schijven.’

Goed landen in nieuwe omgeving

Samenwerken zit in de hele interventie verweven, en dat is gericht op een grotere ‘sense of belonging’: ‘Uit onderzoek komen vijf factoren die van invloed zijn bij je al dan niet thuis voelen op school: veiligheid, jezelf kunnen zijn, connecties hebben met studenten en docenten en toegang hebben tot hulpbronnen.’ Al die factoren heeft ze geprobeerd te verweven in de lessen en werkvormen. ‘Daarbij denken studenten ook nog na over hun eigen identiteit.’ Ook dat kan helpen goed te ‘landen’ in een opleiding of nieuwe omgeving.

Met de Comeniusbeurs die ze toegekend kreeg voor haar – zeer goed beoordeelde – aanvraag heeft Godfried samen met lector Eric van Schooten, onderzoekster Evelyne van der Neut, docent Marina Admiraal, docent Ria Chin-Kon-Sung  en onderzoekster Claudia Gomes echt tijd kunnen vrijmaken om een goede leerlijn uit te dokteren. De uitdaging was om het programma zo op te zetten dat het én generiek genoeg is voor alle docenten om te kunnen toepassen, én specifiek genoeg om nuttig te zijn op het gebied van bepaalde vaktaal. ‘Elke docent moet binnen de leerlijn bijvoorbeeld op zoek naar goede teksten in het eigen vakgebied’, legt ze uit.

Meer schrijfplezier

Ze heeft onderdelen van de leerlijn nu uitgeprobeerd met bedrijfskunde, de Ad management, ruimtelijke ontwikkeling en de lerarenopleiding economie. ‘Al die opleidingen hebben een aantal werkvormen uitgeprobeerd. De respons was positief: leerlingen hadden meer schrijfplezier door te werken met een bouwplan en verschillende versies, en de lessen werden interactiever. Studenten pakken het goed op, vragen zelf al “gaan we weer op die manier schrijven?” De docenten gaan op een andere manier nadenken over het verdelen van opdrachten in stappen maar ook over de manier waarop ze groepjes indelen – dat zou je zo moeten doen dat studenten met zo veel mogelijk verschillende klasgenoten in aanraking komen.’

En dan is er nog het punt van leren samenwerken: ‘Op het hbo moeten studenten veel samenwerken, leer ze dan hoe je dat doet zodat 1 + 1 3 kan worden.’ Ook dat kan bijdragen aan een veilige sfeer en je thuis voelen in een klas; de schrijfopdrachten zijn in Godfrieds programma een middel om dat te oefenen.

Proefdraaien vanaf september

Vanaf september gaat een aantal opleidingen proefdraaien met het volledige programma. Studenten krijgen daar geen extra studiepunten voor, maar wel Edubadges, een soort kleine certificaatjes voor cursussen die je naast je normale programma hebt gevolgd. Samen met lector Erik van Schoten, Evelyne van der Neut en Claudia Gomes onderzoekt Godfried dan – met behulp van een controlegroep die het programma niet volgt – of de extra inspanning meer studiesucces en/of minder uitval oplevert.

Naast oefeningen die bedacht zijn voor studenten, wil ze met het programma ook docenten bewust maken van hun taalgebruik in het kader van inclusie, veiligheid en sense of belonging. Woorden doen ertoe: ‘Als docent kun je inclusief of uitsluitend taalgebruik hanteren. Zeg je bijvoorbeeld bij het eerste college: “Kijk links en rechts van je, een van jullie gaat uitvallen”, dan spreek je een verwachting uit dat mensen het niet aan halen. Terwijl als je zegt: “Dit vak is complex, maar ik ga je helpen” je studenten juist meeneemt. Uit hoge verwachtingen, maar doe het opbouwend.’ Met een handreiking op dit gebied wil ze docenten helpen ervoor te zorgen dat elke student zich gezien en gewaardeerd voelt.

‘Al rijdend het wiel uitvinden’

Nog steeds voelt het alsof ze ‘al rijdend het wiel aan het uitvinden zijn’. ‘Het is hectisch maar het geeft ook veel energie om hieraan samen te werken’, zegt ze. Ze evalueert wat er nu is met de docenten die het hebben uitgeprobeerd en verbetert het een en ander voor het komende jaar. Als de resultaten van de komende experimenten ook positief zijn, kan het hogeschoolbreed worden ingezet. ‘Niet in de vorm van een los keuzevak, dat heeft hierbij geen zin’, zegt Godfried. ‘We moeten zoeken naar integratie met het curriculum.’

Tekst: Edith van Gameren
Illustratie: Demian Janssen

Volg ons op Instagram