Op zoek naar de essentie #1 – Te veel studenten zakken door onze angst dat ze onterecht slagen
17 May 2023
Onbewust laten we ons in het onderwijs – en dan vooral in de toetsing – leiden door angst. Door die angst gaan we heel veel extra werk doen, om maar te kunnen bewijzen dat we heus het goede doen. Doordat we het daar zo druk mee hebben, komen we niet toe aan de esssentie.
Als je weet dat wat je doet essentieel is, als je daar zelfverzekerd over bent, hoef je ook niet bang te zijn voor buitenstaanders die je op de vingers kijken. Daarom is nadenken over de essentie zo belangrijk: je kunt die buitenstaanders eenvoudig vertellen wat je doet en verantwoorden waarom je het doet, omdat je nu eenmaal heel goed weet wat je doet.
Te veel examencommissies en toetscommissies laten zich leiden door de angst dat studenten onterecht slagen voor toetsen tijdens de rit. Die angst zorgt ervoor dat we volle toetsprogramma’s opzetten met gecompliceerde rubrics en beoordelingsformulieren. En dat we zo uitgebreid mogelijke schriftelijke feedback proberen te geven (alles moet navolgbaar!).
Maar het effect is precies het tegenovergestelde.
Want toetsen zijn soms zo dichtgetimmerd en verbrokkeld dat we niet langer de essentie beoordelen van wat we de student willen laten begrijpen. Wat we beoordelen is hoe de student op de deeltjes scoort. Niet op het geheel. Heeft een student die een conclusie wat onhandig formuleert of een onderdeel over het hoofd heeft gezien echt onvoldoende begrepen waar het vak over gaat?
Je beoordeling mag dan navolgbaar en goed gedocumenteerd zijn, je houdt er teveel studenten onterecht mee tegen. Met demotivatie, extra werk en studievertraging als gevolg.
We moeten dus meer kijken naar het vak als geheel, vanuit je eigen professie en afgestemd met collega’s. En op de koop toenemen dat je misschien af en toe iemand doorlaat die je vak nog net niet helemaal begrepen heeft.
Vreemd genoeg is de angst voor het geven van ónvoldoendes aan studenten die dat niet verdienen veel minder groot. Een toets met een slagingspercentage van 98 procent wordt met wantrouwen bekeken; van een toets met een slaginspercentage van 30 procent kijken maar weinig examencommissies op.
En dat terwijl er natuurlijk wel degelijk belangrijke zak-slaagbeslissingen zijn tijdens de studie: krijgt de student een bindend studieadvies? Mag je op stage? Mag je aan het afstuderen beginnen? En de allerbelangrijkste toets, natuurlijk: krijg je een diploma?
Vooral die laatste toets (of combinatie van toetsen) mag nooit gerelativeerd worden. Het maatschappelijk belang van die beslissing is groot, dus laat vooral buitenstaanders meekijken naar de kwaliteit van afstudeerwerk, laat docenten kalibreren en laat examencommissies regelmatig bij afstudeersessies aanschuiven.
Dat je van andere toetsen het belang relativeert wil zeggen dat je weet wat belangrijk is en wat niet. Niet elke toets is bedoeld als een nauwkeurige voorspeller voor de geschiktheid van de student voor de arbeidsmarkt. En niet alle tekortkomingen die je ziet hoeven allemaal als feedback terug naar de student. Beperk je tot de essentie. De student heeft nog een hele studie en diens verdere leven om bij te leren. Het hoeft niet vanaf jaar één een geborgde voldoende te zijn.
Borgen van kwaliteit heeft een functie. Het gaat niet om totale controle en volledige zekerheid over alles. Het gaat om de kwaliteit van diploma’s. Dat is de essentie. Als je dat weet, kun je gemakkelijk afscheid nemen van de angst.
Dit is de eerste aflevering in een reeks blogs van hoofddocent Mark Smit. Meer over Smit en deze reeks, lees je in dit interview.
Meer blogs van Mark Smit
- Op zoek naar de essentie #1 – Te veel studenten zakken door onze angst dat ze onterecht slagen
- Op zoek naar de essentie #2 – Als een vak niet past, moet je het schrappen
- Op zoek naar de essentie #3 – Mag onderwijs soms ook leuk zijn?
- Op zoek naar de essentie #4 – Kan het een onsje minder met die volgepropte programma’s?
- Op zoek naar de essentie #5 – Waarom laten we studenten van die lange verslagen schrijven?
- Op zoek naar de essentie #6: Leerdoelenjungle en rubrics-terreur, wie snapt het nog?
- Op zoek naar de essentie #7: Hoeveel dwangmatige feedback kan een mens verwerken?
- Op zoek naar de essentie #8: Wie leest die giga-cursuswijzers eigenlijk?
- Op zoek naar de essentie #9: Laat roostersysteem en LMS niet het onderwijs dicteren
- Op zoek naar de essentie #10: Vind je het gek dat studenten zoveel moeten herkansen?
- Op zoek naar de essentie #11: Hoe zou je het zelf vinden om op al je werk schriftelijk te reflecteren?
- Op zoek naar de essentie #12: Je mag meer dan je denkt!
- Op zoek naar de essentie #13: Blind volgen van methodes is garantie voor tegenvaller
- Op zoek naar de essentie #14: Overbodige centralisatie – kunnen we niet beter zelf leren sturen?
- Op zoek naar de essentie #15: Grote cursussen maken het onderwijs ingewikkelder
- Op zoek naar de essentie #16: Hoe kwetsbaar kun je een programma maken?
Tekst: Mark Smit
Illustratie: Marit Breuker
Redactie: Olmo Linthorst
Profielen, het onafhankelijke nieuwsmedium van de Hogeschool Rotterdam, deelt wekelijks artikelen op Linkedin. Ben jij onze nieuwe connectie?
Wat een goed verhaal en goed interview in profielen, Mark. Spijker op z’n kop. Naast de genoemde uitdagingen (internationalisering, flexibel studeren, flexibel toetsen, met diversiteit en inclusie, maatschappelijke opgaves in ons onderwijs verwerken, multidisciplinair samenwerken, onderzoek doen en een onderzoekende houding stimuleren, oh, en iets met burgerschap… ) en samenwerken met bedrijven en komt ook bij veel opleidingen nog visitatie en accreditatie waarbij ook weer minimaal 2fte aan docent kracht uit het onderwijs wordt getrokken. En dan gaan we nog bezuinigen ook. Maar gelukkig krijgen we twee nieuwe leden in het CvB die goed kunnen veranderen las ik
Ik vraag mij dan af “wanneer geven we weer les?” want daarvoor was ik overgestapt naar het onderwijs.
Ach, we kiezen er de leuke onderwerpen uit en gaan heel leuk en nuttig onderwijs maken. That’s the spirit.
Wat ik niet goed begrijp is de angst voor toetsen. Als ik iedere dag een toets doe, waarin ik laat zien wat ik heb geleerd, wordt het vanzelfsprekend; dus geen angst. Als ik eerst twee manden moet wachten voor een toets, tja… spannend… Ik hoop dat iedere docent al haar studenten iedere les “toetst” als deel van het leren (retrieval, quiz, cold calling, exit ticket, etc, etc); die zijn toetsen die deel zijn van het leren. De naam summatief of formatief is wat ik met de resultaten doe, maar iedere keer kijk ik ook naar waar al mijn studenten zijn. Ik proef vooral een wantrouwen naar de docenten toe, waardoor je continu je kwantitatieve onderbouwing zoekt. De wereld is anders te klein, als je geen rubric met dertig velden gebruikt. Mijn voorstel: gebruik zo veel mogelijk “toetsen” als deel van het leren, iedere les, voor alle studenten.
@Gabriel
Volgens mij is dit een belangrijke vraag, naar de kern van het probleem dat Mark Smit noemt. Ik ben geen docent, maar ik heb wel een wedervraag-opmerking. Want als je zegt dat het verschil tussen formatief en summatief alleen is wat je met de resultaten doet, vraag ik me af of studenten dat ook zo zien. Laten die zich zo makkelijk foppen? Ik neem aan dat die toch ook zullen willen weten of je hen aan het laten leren bent of aan het beoordelen?
Heel blij wordt ik van deze column, maar wat een weerstand als je het ook echt gaat doen! Met ons ontwikkelteam maken we geïntegreerd onderwijs en voeren we programmatisch toetsen in. (Klinkt super innovatief toch). Maar in werkelijkheid is het met je team een zoektocht naar de essentie. Wat moeten we minimaal overgebracht hebben. Kunnen we dit in een authentieke situatie met een echte opdrachtgever gieten? Dat betekent dus ook loslaten: niet elke punt en komma wordt getoetst. Ja in een groepje kan een student meeliften, nee dat gaan we niet oplossen met meer toetsen (met mc vragen tegen de werkdruk?!?) we gaan meer holistisch toetsen, kan de student bewijzen dat ze competent genoeg is om door de gaan in de studie. Dat doen we deels individueel en deels in een groep. En dat vraagt een doordacht ontwerp en een alert team dat in de contacttijden al coachend zorgt dat er NIET wordt meegelift, niet in een toets, maar in de klas. Het kiezen voor een minimaal programma, moet zo aantrekkelijk worden dat de student zelf meer wil weten, dieper gaat. En het lijkt te lukken, studenten blijven regelmatig langer dan wij doorwerken in onze studios. De sfeer is goed en we lachen ook veel met elkaar. Er is ruimte om iets verkeerd te doen en daar heel veel van te leren, zonder straf van een slecht cijfer, met een pluim voor competentieontwikkeling.