Op zoek naar de essentie #13: Blind volgen van methodes is garantie voor tegenvaller
11 October 2023
Dat je een goeroe raadpleegt zodra je je opleiding vernieuwt is tot daar aan toe. Maar het blind toepassen van hun methodes is levensgevaarlijk, vindt Mark Smit.
Bij elke opleiding is een permanent proces van kleinschalige curriculumontwikkeling aan de gang. In complexe systemen valt nu eenmaal altijd iets te verbeteren. Omstandigheden veranderen voortdurend. Studentenaantallen dalen of stijgen plotseling. Er is ontevredenheid over een vak. Er zijn te veel langstudeerders. Er is een planningsprobleem.
Eens in de zoveel tijd loop de emmer over. Er spelen dan zoveel dingen tegelijk dat het tijd is voor de grote schoonmaak: de curriculumvernieuwing. Daarbij is de stille hoop dat alle problemen tegelijk uit de weg geruimd zullen zijn zodra het nieuwe curriculum is ingevoerd.
De opleiding bevindt zich dan in een kritieke en kwetsbare fase. Er is een ‘alles-of-niets-gevoel’: áls we het doen, moeten we het meteen goed doen. Er wordt een projectgroep opgericht. Studiedagen gepland.
In die fase blijken opleidingen zeer gevoelig voor onderwijsmodes: grootse, meeslepende concepten die ergens zijn ontstaan en daar geweldige resultaten hebben opgeleverd. Er is een goeroe met volgelingen die het kunnen komen uitleggen. Er kunnen boeken worden besteld. Het ontwikkelteam is in de wolken: we hebben het recept. We weten wat we moeten doen. We kunnen het onze collega’s uitleggen.
Bijna altijd valt het resultaat tegen. Lang niet alle problemen blijken opgelost. Er zijn nieuwe problemen bijgekomen; in de praktijk is het allemaal wat ingewikkelder dan het leek.
En: hoe keuriger het recept is gevolgd, des te meer het resultaat tegenvalt.
Het gaat mis omdat een belangrijk deel van een goed ontwerpproces is overgeslagen. Want met de keuze voor een onderwijsconcept komen heel veel onderliggende keuzes ‘gratis’ mee. En die keuzes komen dan dus niet voort uit een eigen proces van afwegingen, twijfels en discussies. En juist díe zijn belangrijk om tot een doordacht eenvoudig onderwijsontwerp te komen.
Doordacht eenvoudig onderwijs ontwikkel je zelf. Met de beroepspraktijk waarvoor je opleidt als basis. En de kennis en ervaring in het team en de specifieke omstandigheden in je instituut en omgeving als randvoorwaarden.
‘Grote’ onderwijsconcepten zijn zonder meer de moeite van het bestuderen waard. Ze kunnen je helpen om je uitgangspunten kritisch te bekijken en op andere ideeën te komen. Misschien zijn er elementen die je kunt toepassen in je eigen ontwerp.
Maar ze blind toepassen is levensgevaarlijk.
‘De docent is de expert. Wij staan elke dag in de klas, wij weten met wie we werken. Hoe kan ik dan ooit blind een onderwijsmode volgen? Samen met werkveld, collega’s en studenten (niet noodzakelijkerwijs in die volgorde) weet je meer dan je denkt. Laat een onderwijsconcept je inspiratie en ideeën geven, praat met elkaar en durf creatief te zijn en vergeet dan vooral niet de werkelijkheid van jouw opleiding in je ontwerp mee te nemen.’
Monique van den Heuvel, hoofddocent IvG
Tekst: Mark Smit
Redactie: Olmo Linthorst
Illustratie: Marit Breuker
Meer blogs van Mark Smit
- Op zoek naar de essentie #1 – Te veel studenten zakken door onze angst dat ze onterecht slagen
- Op zoek naar de essentie #2 – Als een vak niet past, moet je het schrappen
- Op zoek naar de essentie #3 – Mag onderwijs soms ook leuk zijn?
- Op zoek naar de essentie #4 – Kan het een onsje minder met die volgepropte programma’s?
- Op zoek naar de essentie #5 – Waarom laten we studenten van die lange verslagen schrijven?
- Op zoek naar de essentie #6: Leerdoelenjungle en rubrics-terreur, wie snapt het nog?
- Op zoek naar de essentie #7: Hoeveel dwangmatige feedback kan een mens verwerken?
- Op zoek naar de essentie #8: Wie leest die giga-cursuswijzers eigenlijk?
- Op zoek naar de essentie #9: Laat roostersysteem en LMS niet het onderwijs dicteren
- Op zoek naar de essentie #10: Vind je het gek dat studenten zoveel moeten herkansen?
- Op zoek naar de essentie #11: Hoe zou je het zelf vinden om op al je werk schriftelijk te reflecteren?
- Op zoek naar de essentie #12: Je mag meer dan je denkt!
- Op zoek naar de essentie #13: Blind volgen van methodes is garantie voor tegenvaller
- Op zoek naar de essentie #14: Overbodige centralisatie – kunnen we niet beter zelf leren sturen?
- Op zoek naar de essentie #15: Grote cursussen maken het onderwijs ingewikkelder
- Op zoek naar de essentie #16: Hoe kwetsbaar kun je een programma maken?
Mooie blog weer, Mark. En (zoals je weet) relevant voor onze opleiding Social Work, want wij zitten net in zo’n curriculumvernieuwing.
Mooie blog, laat ook goed zien dat een compleet curriculum vernieuwen of zelfs ontwerpen veel meer vraagt dan de ‘normale’ tijd voor vernieuwing. Hierin moet in de planning van deze activiteiten goed rekening gehouden worden.
Zeker ook de tijd die gaat zitten in research van o.a. methodes en ontwikkelingen in het werkveld maar vooral het met elkaar discussiëren over welke keuzes gemaakt gaan worden. Dit kost echt wel wat tijd en inspanning en wordt vaak onderschat.