Als een vak niet heel duidelijk bijdraagt aan de beroepsvorming van studenten… waarom bestaat het dan nog? Dat onderzoekt hoofddocent Mark Smit in zijn blog van deze week.

Veel onderwijscurricula bestaan nog steeds uit een indrukwekkende lijst kleine en grotere vakken. Niet zelden zijn die programma’s in de loop van de jaren langzaam geëvolueerd. Er is toegevoegd, er is geschrapt, er is samengevoegd of gesplitst. Soms goed doordacht vanuit heldere intenties. Veel vaker met het enige doel om een probleem op te lossen.

Soms is het schrappen niet gelukt. Want de senior-docent die het geeft, lag dwars en was daarin standvastig. Een specialistische kennismodule waar maar een klein deel van de studenten in het beroep iets mee te maken krijgt. Een ‘kroonjuweel’: een in de tijd waarin de docenten studeerden legendarisch vak. Bijna niemand haalde het in een keer, maar als je het dan eenmaal had…. 

Maar de tijden zijn veranderd; het beroep is veranderd. Of er is iets ingeslopen vanuit iets of iemand binnen of buiten de opleiding. Een losse module onderzoeksvaardigheden. Een multiplechoicetoets over de geschiedenis van het beroep. Een losse cursus Engels. Studenten volgen het, de meeste halen het. Maar het draagt niet wezenlijk bij aan de essentie van de beroepsvorming.

Hier gaat iets mis met de constructieve samenhang – de ‘constructive alignment’. Er zijn vakken en toetsen die niet wezenlijk bijdragen aan de essentiële einddoelen. Studenten voelen dat vaak aan hun water. Waarom doen we dit?
Waarom moeten we dat (nu al) leren? Waar komt het in terug? Hoe erg is het als ik met de minimale inspanning net haal?Dat leidt tot lage toetsrendementen, tijdvretende herkansingen en verloren aandacht en middelen. Ten koste van de essentiële onderdelen.

Elk vak moet altijd ter discussie kunnen staan. Wat draagt het bij aan het generieke einddoel? Moet het in de volle breedte en diepte worden aangeboden? Moet iedereen dit weten of is het facultatief? En moet dat per se in deze fase van de studie? Is alles nog even relevant voor elke student in het hedendaagse beroepenveld? 

Natuurlijk, er zijn vakken waar de docent al 30 jaar diens ziel en zaligheid in heeft gelegd, het onderwijsmateriaal en de lessen zijn verfijnd tot hoge perfectie en de docent door studenten op handen wordt gedragen. Maar het enige steekhoudende argument om iets te behouden of toe te voegen ligt in de bijdrage van het vak aan de essentiële doelen achter het curriculumontwerp. 

Zijn er geen steekhoudende argumenten om het vak te behouden, dan zul je het moeten schrappen, integreren in een ander onderdeel of het vak omvormen tot keuzemodule voor studenten bij wie het bij de persoonlijke ontwikkeldoelen past.

Monique van den Heuvel, hoofddocent IvG:
‘Het gaat om de ontwikkeling van de student, niet om het hobbyisme van de docent. Kill your darlings en kijk naar het grote geheel: draagt het daartoe bij? Mooi. Niet? Schrappen!’

Ernst Phaff, hoofddocent HRBS:
Ik geloof dat, met uitzondering van een aantal beroepen die weinig aan verandering onderhevig zijn, er elk jaar weer een gesprek moet zijn over relevantie van het curriculum. Teams moeten er bij voorbaat vanuit gaan dat het curriculum nét niet relevant genoeg is en dat er elke december (als de opleidingscommissies de curriculumschema’s weer ontvangen) weer een kans is om het ietsje relevanter te maken. Door het zo te benaderen hou je het leuk, inclusief en veilig voor zowel ouwe rotten als jonge honden. 

Dit is de tweede aflevering in een reeks blogs van hoofddocent Mark Smit. Meer over Smit en deze reeks, lees je in dit interview:

Meer blogs van Mark Smit

• Op zoek naar de essentie #1 – Te veel studenten zakken door onze angst dat ze onterecht slagen
• Op zoek naar de essentie #2 – Als een vak niet past, moet je het schrappen
• Op zoek naar de essentie #3 – Mag onderwijs soms ook leuk zijn?
• Op zoek naar de essentie #4 – Kan het een onsje minder met die volgepropte programma’s?
• Op zoek naar de essentie #5 – Waarom laten we studenten van die lange verslagen schrijven?
• Op zoek naar de essentie #6: Leerdoelenjungle en rubrics-terreur, wie snapt het nog?
• Op zoek naar de essentie #7: Hoeveel dwangmatige feedback kan een mens verwerken?
• Op zoek naar de essentie #8: Wie leest die giga-cursuswijzers eigenlijk?
• Op zoek naar de essentie #9: Laat roostersysteem en LMS niet het onderwijs dicteren
• Op zoek naar de essentie #10: Vind je het gek dat studenten zoveel moeten herkansen?
• Op zoek naar de essentie #11: Hoe zou je het zelf vinden om op al je werk schriftelijk te reflecteren?
• Op zoek naar de essentie #12: Je mag meer dan je denkt!
• Op zoek naar de essentie #13: Blind volgen van methodes is garantie voor tegenvaller
• Op zoek naar de essentie #14: Overbodige centralisatie – kunnen we niet beter zelf leren sturen?
• Op zoek naar de essentie #15: Grote cursussen maken het onderwijs ingewikkelder
• Op zoek naar de essentie #16: Hoe kwetsbaar kun je een programma maken?

Tekst: Mark Smit
Illustratie: Marit Breuker
Redactie & reacties: Olmo Linthorst

Profielen, het onafhankelijke nieuwsmedium van de Hogeschool Rotterdam, deelt wekelijks artikelen op Linkedin. Ben jij onze nieuwe connectie?